Page 218 - Thử Sức Trước Kỳ Thi

Dạng 5. Bài tập xác định công thức câu tạo este
ba chức mạch hở

Phương pháp giải nhanh :
Xà phòng hoá một este đề bài cho một trong các dữ kiện sau ;
• Ba muối và một ancol -> ancol trong công thức cấu tạo của este là ancol ba chức.
RCOOCH, RCOONa
1 ^
Ví du : RiCOOCH + 3NaOH -> RiCOONa + Glixerol
R2COOCH2 R2COONa

^ Q J J - ~ 3n e s tc — ^ ^ 1 1 3 m uối > ^ a n c o l — í^este
• Một muối và 3 ancol -> axit trong công thức cấu tạo của este là axit ba chức.
^COORi RiOH
Ví du : R-COOR, + 3NaOH -> R(COONa)3 + RgOH
COORg R3OH

“ 3^este ~ muôi > ^muôl — Qeste

Tùy theo dữ kiện đề bài mà ta giải theo (1) hoặc theo (2).
Nếu đề bài không cho đủ dữ kiện để giải, ta phải giải cả 2 trường hợp :
• Este của axit đơn chức và ancol ba chức

(RCOOlgR’ + 3NaOH---- > 3RCOONa + R'(OH)3
Dựa vào neste = — Hmuối để rút ra R, tìm gôh hiđrocacbon phù hơp.
3
• Este của ancol đơn chức và axit ba chức
R(C0 0 R')3 + 3NaOH---- > R(COONa)3 + 3R'OH
Dựa vào n e s te = ơmuối để rút ra R, tìm gốc hiđrocacbon phù hợp.

Ví dụ 1. Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este E (chỉ chứa một loại nhóm chức) cần
dùng vừa đủ lOOg dung dịch NaOH 12%, thu được 20,4g muôi của một axit
hữu cơ và 9,2g một rượu.
a) Xác định công thức cấu tạo và gọi tên E, biết rằng một trong hai chất (rượu
hoặc axit) tạo thành este là đơn chức.
b) Thủy phân este E bằng dung dịch axit vô cơ loãng, đun nóng. Viết các phương
trình phản ứng xảy ra và nhận biết các sản phẩm bằng phương pháp hoá học.
(Trích đề thi tuyển sinh Đại học, Cao đãng khối B năm 2002)

Hướng dẫn giải
a) He = 0,1 mol; nNaOH = 0,3 mol nE : nNaOH = 0,1 : 0,3 = 1 : 3
Do đó, theo đề bài có 2 trường hợp xảy ra :

219