Page 29 - Thắm Dò Vũ Trụ

một hằng tinh còn những khối sưcmg mù lớn sẽ hình thành nên một tập
đoàn hằng tinh. Trọng lượng của tinh vân ở vào khoảng 0,5 đến 10 ngh'm
lần trọng lưọng của Mặt tròi và có mật độ cao hơn mật độ của các vật
chất trong không gian từ vài chục lần đến vài trăm lần. Khi tứìh vân kết
tụ thành hằng tinh bán kính sẽ được thu nhỏ lại chỉ còn một phần một
triệu bán kínli ban đầu, nghĩa là mật độ b'mh quân phải tăng lên một
triệu lần. Khi nhiệt độ trung tâm tăng lên 2000K, trung tâm hình thành
nội hạt, áp lực bức xạ từ bên trong hằng tinh làm các vật chất xung quanh
tản ra, hằng tinh dần dần lộ rõ và như thế hằng tinh đã đưọc ra đòi.
Khi nhiệt độ trung tâm hằng tinh lên đến 7 triệu ‘’c, phản ứng hạt
bắt đầu làm hiđrô chuyển thành hêli sinh ra nhiệt lượng và nhiệt lượng
tương đưoiag được bức xạ ra ngoài. Lúc này hằng tinh ngừng thu nhỏ, nó
đã trở thành một hằng tinh bình thường và bước vào giai đoạn mà các
nhà thiên văn gọi là giai đoạn "sao chủ".
Trong cuộc đòi của chúng, thòi gian giai đoạn "sao chủ" dài nhâ't
chiếm 90% tuổi thọ và cũng là giai đoạn ổn định nhất giống như giai
đoạn trung niên của con người. Đương nhiên các hằng tinh có thể trọng
khác nhau thì thòi gian của giai đoạn này cũng khác nhau, thể trọng càng
lớn thì giai đoạn này càng ngắn. Giai đoạn này của Mặt tròi kéo dài trong
10 tí năm và Mặt tròi đã trải qua 5 tỉ năm. Vói các hằng tinh thể trọng
lớn, độ sáng cao (loại o và loại B) thì giai đoạn này kéo dài từ mấy triệu
năm đến mấy chục triệu năm; còn các hằng tinh nhỏ, độ sáng thấp thì
giai đoạn này kéo dài từ mấy nghìn tỉ năm đến hàng vạn tỉ năm.

Thế nào được gọi lằ “sao lùn”?

Các hằng tinh ở giai đoạn "sao chủ" có phản ling nhiệt hạch ở càng
gần trung tâm càng mãnh liệt, lượng hiđrô tiêu hao và thòi gian chuyển
thành hêli càng nhanh và như vậy cũng có nghĩa là lượng hiđrô càng ít
đi và hêli càng ngày càng nhiều lên. Khi thể trọng hêli chiếm 12% thể
trọng hằng tinh, kết cấu bản thân của hằng tinh xảy ra biến đổi to lớn,
tầng ngoài của hằng tinh phình to lên, thể tích tăng lên, nhiệt độ bề
ngoài hạ thấp, hằng tinh bước vào giai đoạn về già tức là bước vào giai
đoạn "saolùn".

- 2 9