Page 193 - Thắm Dò Vũ Trụ

Tại sao phòng quan trắc

thiên văn thường có mái tròn?

Thông thường mái nhà nếu không bằng thì cũng nghiêng, chỉ riêng
mái các phòng quan trắc của đài thiên văn thì hình tròn, trông xa giống
như một bánh bao lớn. Phải chăng họ làm dáng cho nó hay chỉ để trông
cho lạ mắt?
Không phải vậy, bỏi mái tròn có tác dụng riêng của nó. Nhìn từ xa,
nóc đài thiên văn là một nửa hình cầu, nhưng đến gần sẽ thấy trên nóc
mái có một rãnh hở chạy dài từ đmh xuống đến mép mái. Bưóc vào bên
trong phòng, rãnh hở đó là một cửa sổ lớn nhìn lên tròi, ống kính thiên
văn khổng lồ chĩa lên tròi qua cửa sổ lớn này.
Mái hình tròn của đài thiên văn được thiết kê để chuyên dụng cho
kứửi thiên văn viễn vọng. Mục tiêu quan trắc của loại kính này nằm rải
rác khắp bầu tròi. Vì thế, nếu thiết kế như những mái nhà bình thường
thì rất khó điều chmh ống kính về các mục tiêu. Trên trần nhà và xung
quanh tường, ngưòi ta lắp một số bánh xe và đường ray chạy bằng điện
để điều khiển nóc nhà di chuyển mọi góc độ, rất thuận tiện cho ngưòi sử
dụng. Bố trí như vậy, dù ống kúìh thiên văn hướng về phía nào, chỉ cần
điều khiển nóc nhà chuyển động đưa cửa sổ đến trước ống kmh, ánh
sáng sẽ chiếu tói và người quan sát có thể nhìn thấy bất cứ mục tiêu nào
trên bầu tròi.
Khi không sử dụng, người ta đóng cửa sổ trên nóc nhà để bảo vệ
kúih thiên văn không bị mưa gió. Đương nhiên, không phải tất cả các
phòng quan trắc của đài thiên văn đều thiết kế mái tròn. Một số phòng
quan trắc chỉ quan sát bầu tròi hướng Bắc - Nam nên chỉ cần thiết kế mái
nhà hình chữ nhật hoặc hình vuông.

193