Page 42 - Nguyễn Văn Linh Hành Trình Cùng Lịch Sử

Chú Mười lúc vào tù, văn hóa mới cỡ lớp sáu ngày nay, những bài học
ở nhà trường cũ, từ toán lý, hóa đến ván, sử, địa đểu học bằng tiếng Pháp.
Chú Mười đọc được báo nhưng chưa đủ vốn từ để đọc các thứ sách. Chú
Mười ra sức học tập chăm chỉ, lúc nào cũng có quyển sách hoặc tờ báo cũ
cầm tay để nghiền ngẫm. Mặt lúc nào cũng đăm chiêu, miệng mấp máy ôn
bài ôn chữ một mình.
Vãn hóa cũng học thêm, chữ nào không biết, câu nào chưa thông thì
thường hay níu tôi để hỏi. Giải thích cho chú Mười một chữ nhưng chú
Mười hỏi cả bài, bắt buộc tôi phải kể kỹ, nói dài, hóa ra tôi cũng được ôn

lại kiến thức của tôi.
Trong Khám 2, chú Đồng tổ chức ra các nhóm học, ai biết nhiều thì phát
biểu ý kiến, ai biết ít thi nghe, có khi tranh luận ồn ào sôi nồi, những ý kiến
rộng và đúng như của chú Đổng thì anh em thích thú nhẩm lại, những ý
kiến ngớ ngẩn thì ngắt lại cười chơi, ở tù rỗi rãi ngổi không, nhưng không
phải ai cũng ham học như chú Mười và chú Ba Duẩn. Có thể nói chú Ba và
chú Mười là hai người chăm học nhất, kiến thức cách mạng được tích lũy
nhiếu nhất. Năm sau lại có thêm chú Nguyễn Văn Cừ ra, chú cũng là một
gương chịu khó học tập, chịu khó nhớ. Cả một bản luận cương mới của
Đảng, chú Cừ học thuộc lòng viết lại cho tất cả anh em đọc và học. Chú
Mười cũng mải miết say sưa nghiên cứu. Lúc này chú đã 18 tuổi. Tôi đoán
chú Mười cũng học thuộc lòng luận cương của Đảng từ hổi đó để nghiền
ngẫm, lúc nào bộ mặt chú Mười cũng đăm chiêu suy nghĩ.
Từ năm 1932, chúng tôi tồ chức diễn kịch. Lúc đầu diễn trong khám
không cho Tây ta biết. Những vở kịch này do nhiều người biên soạn theo
thể dân ca, cải lương và kịch nói để giúp anh em có thêm kiến thức chính
trị và giải trí cho đỡ buồn nản. Nhưng khi ra sân chơi chung, tất cả 12
khám cỡ nghìn rưỡi người, anh em yêu cầu diễn ngoài hàng hiên cho mọi
người cùng xem với.
Bàn mãi mới nảy ra một kế: Lúc đầu hãy diễn những vở kịch vui mà Tầy
cũng biết, tức của nhà hài kịch Molière, gác ngục xem cũng thấy hay mà
không hiểu hết mới yêu cầu chúng tôi diễn cả bằng tiếng Pháp. Quần áo,
trang trí, phông màn không có gì phức tạp thêm, chỉ cần phải chọn những
người nói tiếng Pháp tốt.

41