Page 22 - Nghề Thủ Công Truyền Thống Việt Nam

Gỉới “thượng lưu” Hoa Hạ có tư duy viên mãn (esprit

de plénitude) nên rất trọng sự tinh tế, hoàn thiện, với “quy

hoạch”, “cấu trúc” định sẵn, hễ sai “quy cách” là “đập bỏ”,

là “trừng phạt” nghệ nhân - công tượng ở các lò “quan

dao” (diêu) chẳng hạn. Còn nghệ nhân - nghệ sĩ dân gian

Việt Nam làm theo “tùy hứng” nhiều hơn - ngày từ thời

Đông Sơn “sơ sử” nữa kia - không có (hay không cần có?)

bản vẽ thiết kế “có sẵn”, cứ tùy nghi mà làm rồi “muốn

ra sao thì ra’Y‘lành làm gáo, vỡ làm muôi”, nồi méo cũng

dùng, nồi tròn càng tốt, cái gì cũng có “giá” của nó! Đôi

khi méo mó một chút - do cái mà người Pháp gọi là “faux

de four” (lỗi do lò) - lại có cái hay riêng của nó, thì đã sao

nào? “Dễ làm, khó bỏ” là thói quen Việt một thời. Sự “tùy

tiện” không còn thích hợp với thời đại Công nghiệp hóa,

hiên đai hóa.
•
#

Hay lấy ví dụ khác, nghề trồng dâu - chăm tằm - ươm

tơ - canh cửi.

Quay tơ vào mắc ra mành,(I)

Mắc thì mắc cửi, cỏn mành dàn ngang

... Mốt son anh để đầu hàngf2)

Mốt cục đem bản cho nàng Kẻ Đơ.

(1) Mắc: sợi to nhỏ nhất, mành: sợi tơ to hơn.
•
«
(2) Mốt son: sợi tơ sần nhưng không có cục, thường màu son

hồng, để dệt làm “biên ” hai bên rìa tẩm “Lĩnh Bưởi ”, Mot cục:

sợi tơ sần có những nốt cục, dùng để dệt sồi, dệt thao...

26