Page 52 - Nằng Lượng Kì Diệu
P. 52
Cảm xúc kỉnh ngạc của Mark Pila
Đầu thời kỳ nhà Nguyên (Trung Quốc) có một người Italia tên là Mark Pila
đến du lịch. Sau khi quay trở vế Italia, ông ta viết một cuốn du ký gây chấn động
thế giới, trong cuốn du ký có một câu nói: nhìn thấy người Trung Quốc “dùng đá
làm nhiên liệu”, ông ta cảm thấy vô cùng kỳ lạ, đá làm sao có thể đốt cháy được?
ông ta không biết rằng, loại đá có thể đốt cháy này chính là than. Điểu này
cũng chẳng trách được, ở châu Âu, nước Anh dùng than làm nhiên liệu tương đối
muộn, cũng phải đến thế kỉ thứ XIII mới bắt đầu biết than có thể đốt cháy, muộn
hơn thời nhà Nguyên (Trung Quốc) rất nhiều năm. Quả thực, ngay từ cuối thời
Đông Chu cách đây hơn 2.300 năm ở Trung Quốc đã phát hiện ra than đá. Trong
một bộ sách “Sơn Hải kinh” thời kỳ đó đã viết: “Trên núi Nữ Sàng, lộ ra nhiều
đồng đỏ, ẩn sâu bên trong nhiều đá nhuộm đen”. Từ “đá nhuộm đen” ở đây chính
là than ngày nay. Trong “sử ký” còn ghi câu chuyện Đậu Thiếu Quân vào núi làm
than. Theo nghiên cứu của nhiều học giả, từ “làm than” được nói ở đây là than củi.
Nếu cách nói này chính xác, vậy thì Trung Quốc ít nhất từ 170 năm trước công
nguyên đã có mỏ than qui mô tương đối, vi trong sách có nhắc đến gần 100 người
“làm than” ở đó.
Thời nhà Đường, ở Lôi Bắc tỉnh Sơn Đông đã khai thác rộng khắp than củi.
Thời kỳ nhà Tống, công nghệ đào than đã rất tiên tiến, trong giếng khoan có cột
trụ, còn có giếng đứng thông gió. Trong một cuốn sách kĩ thuật sản xuất nhiên
liệu lấy từ thiên nhiên - “Thiên công khai vật” xuất hiện vào năm Sùng Chinh thứ
10 của đời nhà Minh còn giới thiệu các biện pháp cụ thể như dùng than đốt vôi,
đốt gạch ngói và tôi luyện các loại kim loại.
Than được phát hiện muộn hơn nhiên liệu cây cỏ là vì đa số than đểu bị vùi
sâu dưới lòng đất. Vậy thì, than hình thành như thế nào? Chúng ta hãy xem một
chút thân thế của nó.
Kỳ thực, xét cho cùng, tổ tiên của than vẫn là thực vật thời cổ đại, tức là cây cỏ.
Thực vật thời cổ đại bị chôn vùi dưới lòng đất, ngăn cách hẳn với không khí, lại
chịu áp lực lớn, như vậy thông qua sự biến đổi trong rất nhiếu vạn năm, mới biến
thành than. Nếu bạn đi qua mỏ than, đôi khi bạn sẽ phát hiện thấy trong những
vỉa than còn sót lại những cành cây và vỏ cây của thực vật cổ đại.
53
