Page 16 - Hai Bà Trưng

xin phải theo đủ mọi lễ nghi, phép tắc của thiên triều.
Thí dụ: muôn lấy vỢ, người đàn ông phải lo có tiền để
theo đủ 7-8 thứ lễ nghi mà chúng đã đề ra, mới cưới
đưỢc vỢ (dám ngõ - xem mặt - vấn danh - ăn hỏi - sêu
cưới - sau cưới là nhị hỷ - tứ hỷ v.v...). Như vậy, người
nghèo khổ, càng khổ thêm. Bởi hoặc không thể có vỢ, có
gia đình, hoặc phải mang công mắc nỢ nghèo túng cả
đòi, bởi phải theo đủ các thứ luật lệ cồng kềnh đó.

Bọn cai trị phương Bắc cũng giáo dục về tín
ngưõng nặng về dị đoan, khiến người dân ta đã nghèo
lại chịu ảnh hưởng mê tín, tốn kém và càng thêm ngu
dôt. Suốt trong giai đoạn Bắc thuộc dưới sự áp bức của
các triều đại phong kiến Tàu, dân ta vô cùng khổ cực
và chịu ảnh hưởng khá nhiều tư tưỏng, lễ nghi, tập tục
của người Tàu.
Tuy nhiên, dù muốh, dù không, vối cả một thời
gian dài như vậy, người dân cũng tiếp thu được phần
nào những tiến bộ văn minh của người Tàu thòi đó. Bởi
vốn dĩ dân tộc ta là một dân tộc khá thông minh, như
khi chúng muôn sử dụng người bản xứ làm việc đắc lực
cho chúng trong việc cai trị, bắt buộc chúng phải đào
tạo, mở trường dạy chữ, khuyến khích học tập v.v...
Hay những giai đoạn bên Tàu có biến cố, loạn lạc do
các triều đại tranh giành, đánh chiếm lẫn nhau, lúc đó
bên Giao Châu, bọn Thái thú, Thứ sử muốn thoát khỏi
sự kiểm soát uy quyền của triều đình, hoặc không phục
triều đình mới, chúng muôn cát cứ một vùng, muôn tự
lập một giang sơn riêng, cho nên chúng cũng ra sức dạy

17