Page 412 - Di Tích Lịch Sử

Dựa trên các tấm bia văn tự khác, người ta biết nơi đây đã từng có một đền thờ
đầu tiên được làm bằng gỗ vào thế kỉ IV. Hơn hai thế kỉ sau đó, ngôi đển bị thiêu hủy
trong một trận hỏa hoạn lớn. Vào đẩu thế kỉ VII, vua Sambhuvarman (Phạm Phạn
Chi) (trị vì từ năm 577 đến năm 629) đã dùng gạch để xây dựng lại ngôi đền còn tổn
tại đến ngày nay (có lẽ sau khi dời đô từ Khu Lật vê’ Trà Kiệu). Các triều vua sau đó
tiếp tục tu sửa lại các đển tháp cũ và xây dựng các đền tháp mới để thờ các vị thẩn.
Gạch là vật liệu tốt để lưu giữ kí ức của một dân tộc kì bí và kĩ thuật xây dựng tháp của
người Chàm cho tới nay vẫn còn là một điểu bí ẩn. Người ta vẫn chưa tìm ra lời giải
đáp thích hợp về chất liệu gắn kết, phương thức nung gạch và xây dựng. Những ngọn
tháp và lảng mộ có niên đại từ thế kỉ VII đến thế kỉ XIV, nhưng các kết quả khai quật
cho thấy các vua Chăm đã được chôn cất ở đây từ thế kỉ IV. Tổng số công trình kiến
trúc là trên 70 chiếc. Thánh địa Mỹ Sơn có thể là trung tâm tôn giáo và văn hoá của
nhà nước Chămpa khi thủ đô của quốc gia này là Trà Kiệu hay Đổng Dương. Thánh
địa Mỹ Sơn được ví như những tòa tháp cổ của người Chămpa, là nơi có không gian lí
tưởng cho một trung tâm đậm đà bản sắc tôn giáo Chămpa mang trong mình vẻ đẹp
của một nển văn minh đã mất.
Năm 1937, các nhà khoa học Pháp bắt đầu có những công cuộc trùng tu tại Mỹ
Sơn. Năm 1937 - 1938, ngôi đền AI và các ngôi đền nhỏ xung quanh nó được trùng tu.
Các năm sau, từ 1939 đến 1943, các tháp B5, B4, C2, C3, D l, D2 được trùng tu và gia
cố lại. Năm 1939, nhằm nghiên cứu các di tích của nhóm A, B, c, D khỏi sự phá huỷ
của dòng nước (đã phá sập tháp A9), người Pháp đã cho xây một con đập và đào một
dòng chảy xuyên núi để đổi hướng dòng chảy. Nhưng năm 1946, sau một trận lũ lớn,
con đập này đã bị vỡ, nước chảy trở lại theo dòng cũ như ngày hôm nay chúng ta thấy.
Mỹ Sơn có một giai đoạn yên lắng từ năm 1954 đến 1964. Khi đó, cuộc chiến
tranh giải phóng dân tộc chưa đến giai đoạn khốc liệt. Nhưng từ năm 1965 đến 1972,
khi khu vực Duy Xuyên và Quảng Nam trở thành một chiến trường, đền tháp Mỹ Sơn
cũng bị thiệt hại cùng với xóm làng mà nó đả mang tên. Nặng nể nhất là trận bom
năm 1969 đã làm biến dạng hình hài của khu di tích. Hẩu hết các đền tháp đã bị sụp
đổ hoặc hư hại nặng nề. Sau chiến tranh, để phục vụ cho công cuộc nghiên cứu, phục
hổi di tích, chúng ta đã tiến hành rà phá bom mìn còn lại ở khu vực này và cẩn sự trợ
giúp của nhiều người. Năm 1980, trong chương trình hợp tác văn hoá Việt Nam - Ba
Lan, tiểu ban phục hổi di tích Chămpa được thành lập do cố kiến trúc sư Kazimiers
Kwiatkowski (1944 - 1997) phụ trách. Từ 1981 đến 1985, các đền tháp nhóm B, c, D
được dọn dẹp và gia cố, hàng ngàn mét khối gạch vỡ, đất đá được đưa ra khỏi khu vực
và sắp xếp lại. Nhờ vậy mà khu vực đền tháp này có được dáng vẻ như ngày hôm nay.
Sau đó, một phần nhóm A được gia cố. Mỹ Sơn hiện nay vẫn còn rất nhiểu việc để làm
nhưng được như hôm nay là công sức của những con người của những năm 1980 đẩy
khó khăn.
Tháng 12 năm 1999, Mỹ Sơn đã chính thức được UNESCO công nhận là Di sản
Văn hoá Thế giới với hai tiêu chuẩn: Là điển hình nổi bật về sự giao lưu văn hoá với sự
hội nhập vào văn hoá bản địa. Những ảnh hưởng văn hoá bên ngoài, đặc biệt là nghệ

Mdt »ố t>1 tícVi lỊcti tử - VẲM VtoẮ Việt MAm
c -118 )