Page 404 - Di Tích Lịch Sử

Nguyễn về việc xây dựng một khu cư trú tại Hội An. Việc thương thảo tuy không
thành, nhưng cũng đã để lại một ghi chép:
“Khu phố Faifo' này có một con đường nằm sát với sông. Hai bên đường có
khoảng 100 ngôi nhà xây dựng san sát nhau. Ngoại trừ khoảng bốn năm ngôi nhà là
của người Nhật còn lại toàn bộ là của người Hoa. Trước kia, người Nhật đã từng là cư
dần chủ yếu của khu phố này và là chủ nhân phần lớn của các hoạt động thông thương
ở bến cảng Hội An. Bây giờ, vai trò thương nghiệp chính đã chuyển sang cho người
Hoa. So với thời ki trước thì không được sầm uất, nhưng hàng năm ít nhất cũng có từ
10 đến 12 tàu của các nước Nhật Bản, Quảng Đông, Xiêm, Campuchia, Manila, và có
cả tàu của Inđônêxia cũng đến cảng thị này.”
Sau thời gian thịnh đạt, đô thị cổ Hội An là nơi chứng kiến sự biến động của lịch sử
Đại Việt trong thế kỉ XVIII khi phong trào Tây Sơn bùng nổ. Sự biến động này đã khiến
cho thương cảng Hội An bị chiến tranh tàn phá, các thương nhân Hoa kiểu và nhân vật
có uy tín trong dòng họ Nguyễn đã rời khu vực này vào sinh sống ở Sài Gòn - Chợ Lớn,
do đó thương cảng Hội An bước vào thời kì suy vong. Sau khi cuộc chiến tranh kết thúc,
người dân nơi đây bắt đẩu phục dựng và quy hoạch lại nhà cửa cũng như các công trinh
kiến trúc nhưng vô tình đã xóa bỏ những dấu tích của văn hoá Nhật Bản tại khu vực
này. Đến thế kỉ XIX, cửa sông Cửa Đại ngày càng bị thu hẹp lại và con sông Cổ Cò cũng
bị phù sa bổi lấp, khiến các thuyền lớn không còn ghé được cảng Hội An. Bên cạnh đó,
triều đình nhà Nguyễn cũng thực hiện chính sách đóng cửa, hạn chế quan hệ với nước
ngoài, đặc biệt các quốc gia phương Tây. Từ đó, Hội An dần suy thoái, mất đi vị thế cảng
thị quốc tế quan trọng.
Đầu thế kỉ XX, tuy mất đi vai trò cảng thị quan trọng, hoạt động buôn bán ở Hội
An chưa khi nào chấm dứt và nơi đây vẫn là thị xã, thủ phủ của tỉnh Quảng Nam. Khi
tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng được thành lập vào năm 1976, thành phố Đà Nẵng trở
thành tỉnh lị của tỉnh mới, Hội An rơi vào một thời kì bị quên lãng. Nhưng chính nhờ
sự thay đổi vai trò trong lịch sử, cộng với nhiều yếu tố khác nên Hội An đã may mắn
tránh được sự biến dạng của quá trình đô thị hoá mạnh mẽ ở Việt Nam trong thế kỉ
XX. Từ thập niên 80, Hội An bắt đầu nhận được sự chú ý của các học giả Việt Nam,
Nhật Bản và phương Tây. Tại kì họp lần thứ 23 từ 29/11 đến 4/12/1999 ở Marrakech,
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá Liên hợp quốc (UNESCO) đã ghi tên Hội An
vào danh sách các di sản thế giới. Đô thị cổ Hội An dần phồn vinh trở lại nhờ những
hoạt động du lịch của du khách khắp nơi trên thế giới đến với cảng thị quốc tế một
thời này.
Khu phố cổ Hội An vẫn bảo tồn gẩn như nguyên trạng một quần thể di tích kiến
trúc cổ gổm nhiểu công trình nhà ở, hội quán, đình chùa, miếu mạo, giếng, cầu, nhà
thờ tộc, bến cảng, chợ... những con phố hẹp chạy ngang dọc tạo thành các ô vuông
kiểu bàn cờ. Cảnh quan phố phường Hội An bao quát một màu rêu phong cổ kính như
một bức tranh sống động. Sự tổn tại một đô thị như Hội An là trường hợp duy nhất
ở Việt Nam và cũng hiếm thấy trên thế giới. Đây được xem như một bảo tàng sống vể
kiến trúc và lối sống đô thị thời kì trung đại trong lịch sử thế giới. Đặc biệt, theo quy

Một số í>i ticVt lịcíi s ử - VẲM VioẤ Việt 'N A m
C 4 1 0 )