Page 353 - Dạy Học Vật Lý

Maicơn Pharađây (1791-1867)

Cũng năm 1831 này, ông thiết kế và chế tạo thành công chiếc động cơ

điện đầu tiên của loài người. Thành công này là sự phát triển của thí nghiệm biến

điện thành cơ cũng do ông đã thực hiện từ mười năm trước. Phát minh ra động cơ
điện cũng được coi là phát minh có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển công nghệ

của loài người. Có câu chuyện kể rằng một hôm ông Uyliam Euôt Glaxtôn
(William Eward Gladstone), lúc đó là Bộ trưởng bộ Tài chính tới thăm phòng thí

nghiệm của Pharađây. Trong buổi thăm viếng đó, Glaxtôn hỏi Pharađây về ích lợi
thực tế của chiếc động cơ điện mà Pharađây chế tạo. Pharađây trả lời rằng điều đó

thì ông không biết nhưng ông biết chắc chắn là chẳng bao lâu nữa bộ Tài chính có

thể thu thuế về cái động cơ điện đó.
Ai cũng biết Pharađây là nhà khoa học lừng danh nhưng ông lại có một

điều rất đặc biệt là chưa bao giờ học bất cứ một môn toán nào. Người ta nói rằng
ông chỉ biết chút ít về đại số. Vì vây, những nhà viết tiểu sử về ông thường mô tả

ông là người “mù toán”. Những đóng góp của ông về điện (và cả về từ) hoàn toàn
với tư cách là một nhà thực nghiệm (không

phải là nhà lí thuyết). Nhưng trong những

công trình thực nghiệm ấy lại chứa đựng
những lí thuyết toán rất sâu sắc. Những

phương trình toán học mô tả trường điện từ

mà Măcxoen (Maxxvell) đã xây dựng chủ
Pharađây trong buôi giảng bài Nooen
yếu là dựa vào các công trình thực nghiệm tại học viện Hoàng Gia, năm 1856

của Pharađây.
Phát minh ra hiện tượng cảm ứng điện từ, Pharađây trở thành nhà vật lí vĩ

đại. Nhưng trước đó ông đã có những thành tựu đáng kế về hóa học nên tháng 2
năm 1833, Pharađây được Học viện Hoàng gia bổ nhiệm giữ ghế giáo sư Phulơ

hóa học^^^ Đối với Pharađây, đây là sự kiện đặc biệt: thứ nhất, ông là giáo sư

353