Page 110 - Dạt Dào Sông Nước

động viên nhau vượt qua tất cả, chí thú làm ăn để tạo nên
mảnh đất đầy hương vị ngọt ngào này.

Cũng thời gian này, ở Trung Quốc, nhà Thanh thay
thế nhà Minh. Phong trào "phản Thanh phục Minh" thất
bại, các tướng Dương Ngạn Địch, Trần Thượng Xuyên đem

binh thuyền chở 3.000 binh sĩ và gia quyến vượt biển vào
Đàng Trong, được chúa Nguyễn dung nạp. Họ đã góp phần
khai phá đất hoang vùng Mĩ Tho, Sa Đéc.
Mạc Cửu, một thương gia Trung Quốc chạy loạn
sang là người có công khai phá khiến đất Hà Tiên trở nên

trù phú.
Sau khi đánh thắng Tây Sơn, thống nhất đất nước, triều
đình nhà Nguyễn rất chú ý khuyến khích nông dân khai

khẩn vùng đồng bằng sông Cửu Long. Năm 1802, vua Gia
Long hạ chiếu: "Người nào không có điền sản thì cấp cho
ruộng hoang và cho vay thóc giống đợi khi thu hoạch xong
trả lại cho nhà nước". Năm 1833, Minh Mạng lại ra chỉ
dụ; "Nếu người đi khẩn hoang thiếu trâu cày điền khí và
lúa giống thì các quan phải cấp phát". Ngoài ra còn bắt
quan lại địa phương đôn đốc dân đi khẩn hoang; căn cứ

vào diện tích trồng trọt gia tăng hay giảm sút do bỏ hoang
đất đai mà thưởng phạt quan lại địa phương từ xã đến tỉnh.
Triều đình còn mộ dân và tổ chức cho binh lính lập

đồn điền. Thời Minh Mạng, hoạt động này được đẩy mạnh,
đồn điền được lập nhiều nơi, đặc biệt ở vùng biên giới, hải
đảo như Hà Tiên, Côn Lôn... Bên cạnh đó, để giảm bớt gánh

109