Page 37 - AllbertEstens
P. 37
I. ANNUS MIRABILIS
Trong giai đoạn đầu tiên của cuộc đời nghiên cứu khoa
học, từ 1901 đến 1904, Albert Einstein đã có năm bài báo đăng
trên tạp chí "Annalen der Physik", nhưng những công trình này
chưa có gì đủ để gây được sự chú ý của người đọc. Tác giả của
nó, một cán sự hạng ba ở Cục Sáng chế Thụy Sĩ, cũng chẳng
phải là một nhân vật quen biết. Nhưng rồi chỉ riêng trong năm
1905, "Năm Kỳ diệu" (Annus Mirabilis), chàng thanh niên 26
tuổi chẳng mấy ai biết đến ây đã làm cho cộng đồng khoa học
thê giới phải kinh ngạc với một bản luận án tiến sĩ và bốn bài
báo công bô" trên "Annalen der Physik" (bản luận án sau đó, năm
1906 được in lại trên "Annalen Physik") đã đặt ba cái cột mốc
lớn cho kỷ nguyên vật lý học hiện đại.
Bản luận án về áp suất thẩm thấu (hoàn thành ngày 30
tháng Tư) trong đó phát triển lý thuyết thống kê về diễn biến
của các chất lỏng dựa trên sự tồn tại của các phân tử và bài báo
thứ hai về chuyển động Brown (Ban biên tập tạp chí nhận
được ngày 11 tháng Năm) trong đó đưa ra công thức về quãng
đường tự do trung bình của các hạt Brown được xáđ nhận trong
các thí nghiệm của Jean Perrin năm 1908 (xem hình 2) đã chấm
dứt sự bài bác đang thông trị đốì với lý thuyết động học phân tử
và tính thực tại (reality) của thế giới nguyên tử, phân tử.
Ta hãy nhớ lại tình hình vật lý học vào mấy thập kỷ cuối
của thế kỷ XIX. Hai vấn đề lớn được bàn cãi rất nhiều lúc bấy
giò là sự tồn tại của một môi trường giả định cần có cho sự lan
truyền của ánh sáng (vấn đề ête) và sự phân bô' theo tần số
năng lượng của bức xạ phát ra từ một cái hốc kim loại giữ ỏ một
nhiệt độ nhất định (bài toán phổ bức xạ vật đen). Việc giải quyết
hai vấn đế này, như sẽ nói ở dưới, đã dẫn đến sự hình thành lý
thuyết tương đối (hẹp) và sự ra đòi của lý thuyết lượng tử. Tuy
nhiên, còn một vấn đề cũng rất sôi động là sự đúng đắn của lý
35
