Page 95 - ABC Về Hiếp Pháp

thể cộng hoà, nguyên thủ quốc gia được thành lập
bằng con đường bầu cử, có thể do dân hoặc cơ quan
đại diện của dân bầu ra (thường được gọi là Tổng
thống, Chủ tịch nước…). Chính thể quân chủ - mô
hình nhà nước tiêu biểu của xã hội phong kiến - được
tổ chức thành quân chủ tuyệt đối và quân chủ hạn chế.
Quân chủ hạn chế là mô hình tiến bộ hơn, nơi quyền
lực của nhà vua bị hạn chế, các thiết chế nhà nước
khác có thực quyền (quốc hội, nghị viện, chính phủ).
Hiến pháp là văn bản thể hiện sự hạn chế này, do đó,
mô hình quân chủ hạn chế còn được gọi là quân chủ
lập hiến (như tại Nhật Bản, Thái Lan, Anh, Đan Mạch,
Tây Ban Nha hiện nay...).

Chính thể cộng hoà thường gồm hai loại: cộng
hoà đại nghị và cộng hoà tổng thống. Cộng hoà đại
nghị (như Ấn Độ, Đức..) là chính thể được tổ chức
ở những nhà nước có nguyên thủ quốc gia do nghị
viện bầu ra, chính phủ do thủ tướng đứng đầu. Thủ
tướng không chịu trách nhiệm trước nguyên thủ quốc
gia, mà chịu trách nhiệm trước nghị viện. Nguyên thủ
quốc gia trên thực tế không trực tiếp tham gia vào
việc giải quyết các công việc của nhà nước. Cộng hòa
tổng thống (như Hoa Kỳ, Philippin và hầu hết các
quốc gia ở Nam Mỹ) là mô hình chính thể mà hành
pháp và lập pháp không chịu trách nhiệm đối với
nhau. Cơ quan lập pháp do dân bầu và người đứng
đầu cơ quan hành pháp cũng do dân bầu. Với cách
thức tổ chức này, nguyên thủ quốc gia (tổng thống)
không những là người đứng đầu nhà nước mà còn
đứng đầu hành pháp. Ngoài ra, có một mô hình chính

| 93