Page 175 - Xã Hội Việt Nam Thế Kỷ XVII
P. 175
tham gia hai tổ chức này là: “Vì tin chắc rằng Hội Tam Điểm
tượng trưng cho lý tưởng của cuộc cách mạng 1789, thể hiện
trong khẩu hiệu “Tự do - Bình đẳng - Bác ái”. Lý tưởng này
giải phóng cho cá nhân từng người, cá nhân đã được giải
phóng thì dân tộc cũng được giải phóng, không cần đáu
tranh đổ máu. Chỉ cần đấu tranh trong khuôn khổ luật lệ
của thực dân là mỗi người dân và toàn dân Việt Nam được
giải phóng”. Và “tin rằng gia nhập Hội Tam Điểm là đứng vào
Mặt trận Bình dân chống Phát xít và như thế cũng là thể hiện
được lý tưởng dân chủ của mình rổi”^'\
Cuối năm 1939, ông về Việt Nam và làm việc tại Thư viện
của Học viện Viễn Đông Bác cổ {École /ranọaise d'Extrême-
Orient - EFEO), ông học thêm nghề thư viện để thi Tham tá
(một chức vụ công chức làm cho Pháp), tự học tiếng Nhật
và bắt đầu nghiên cứu vê' sử Việt Nam. Năm 1942, ông được
EEEO cử tham dự lớp đào tạo thư ký lưu trữ và thư viện
Đông Dương do Toàn quyền Đông Dương mở và là một
trong ba người đạt kết quả cao nhất.
Được làm việc với các đồng nghiệp người Việt ở EEEO
như Nguyễn Văn Tố, Nguyễn W n Giáp... ông đã tham gia
một số tổ chức văn hóa tiến bộ thời đó như Hội Trí tri và
là thành viên của Ban Văn học của Hội Khai Trí Tiến Đức,
trực tiếp tham gia Ban sửa chữa bộ Việt Nam từ điển cùng
với Nguyễn Quang Oánh, Trần \^ n Giáp, Hoàng Xuân Hãn,
Nguyễn Duy Thanh...
Ông có những quan hệ thân thiết với các thành viên của
Tự lực Văn đoàn như Tú Mỡ, Tô Ngọc Vân, Thế Lữ,...
(1) Dương Trung Quốc có kể lại: khoảng đẩu những năm 1990, ông Nguyễn
Trọng Phấn có viết tay một bài vé Hội Tam điểm ở Việt Nam, nhưng tiếc
là sau đó Dương Trung Quốc đã đưa bản gốc cho nhà Sử học Nguyễn Thu
Trang ở Pháp.
176
