Page 6 - Văn Khấn Cổ Truyền Của Người Việt
P. 6
vm m u CÁC NQẶV ÍỂ m
\ôi với người Việt, các ngày lễ tết tương đối nhiều, bởi công
'việc đồng áng mang tính thời vụ, lúc có việc thì đầu tắ t mặt
tối, ngay miếng ăn cũng đại khái côt đưỢc việc thì thôi, có lúc lại rảnh
rỗi thanh nhàn, vì vậy khi đó lại có tâm lý ăn bù, chơi bù.
Chữ "Tết" là biến âm từ chữ "tiết", bởi vì các ngày lễ tết được
phân bô theo thời gian trong năm, xen vào các khoảng trống trong
lịch thời vụ. Lễ tết gồm hai phần: cúng tổ tiên gọi là phần lễ và ăn
uống vui chơi gọị là phần tết, tết là phải ăn - "ăn tết". Trong năm
quan trọng n h ất là Tết Nguyên đán. Thòi cổ, năm mới phương Nam
bắt đầu từ tháng Tý, tức tháng một; về sau chúng ta chịu ảnh hưởng
của Trung Quốc, mới lấy tháng Dần (tháng giêng) làm tháng đầu
năm, chỉ riêng một vài dân tộc thiểu sô" và một sô" vùng vẫn còn duy
trì được tục đón năm mới vào tháng Tý. Tuy chịu ảnh hưởng của
Trung Quô"c trong việc xác định mô"c đầu năm, Tết ta vẫn mang đậm
bản sắc văn hoá truyền thông dân tộc.
Đô"i với người Việt, không chỉ ngày đầu năm, mà tháng đầu năm
cũng đặc biệt quan trọng. Hơn thê nữa vào tháng này việc nông lại ít
thê nên dân gian mói có câu "tháng giêng là tháng ăn chơi"; "tháng
giêng ăn nghiêng bồ thóc". Ngoài tết Nguyên đán là Tết rằm tháng
giêng, đó là ngày trăng tròn đầu tiên, là Tết Thượng nguyên, hưống
Thiên cầu phúc. Người Việt thường nói: "Lễ cả năm không bằng rằm
tháng giêng". Trước đây, nhân dân ta còn kỷ niệm cả ngày 9 và 10
tháng giêng nữa: Ngày 9 vía Trời, ngày 10 vía Đ ất (vía tương đương
với ngày sinh). Hai sô" 9 và 10 là hai sô" dương và âm tận cùng, được
xem là sô" của Trời và Đất; đó cũng là "sô phương" của Tròi Đất: Lạy 9
phương Trời, lạy 10 phương Đất.
Ngoài tết Thượng nguyên trong cùng hệ thông tết Tam nguyên
còn có các tết Trung nguyên và Hạ nguyên (tết Trung nguyên là rằm
