Page 3 - Truy Tìm Căn Nguyên Tăng Trường

kinh tế Việt Nam, đặt cho mình nhiệm vụ "truy tìm căn nguyên tăng trưởng". Nghĩa là
ông phải lật lại ít nhất là các lý thuyết, các mô hình tăng trưởng chủ yếu có trên thế

giới, trong đó có nhiều cái đã trở thành "kinh điển". Khi làm công việc đó, ông phải
mổ xẻ từng yếu tố được các lý thuyết và kinh nghiệm coi là "lực lượng quyết định

tăng trưởng" – vốn, viện trợ, giáo dục, công nghệ, kiểm soát dân số, v.v. – để xem có

thực vậy không. Và thật oái oăm là trong hầu như tất cả các trường hợp, câu trả lời
đều là "tưởng ‘dậy’ mà không phải ‘dậy’".
Easterly viết: "Không có một công thức thần kỳ nào có thể biến một người nghèo trở

nên giàu có. Viện trợ, đầu tư, giáo dục, kiểm soát dân số, điều chỉnh chính sách cho

vay hay xóa nợ đều không phải là liều thuốc tiên cho tăng trưởng". Và chính ông tự
trả lời: "Nguyên nhân là do các công thức nêu trên đã không dựa trên nguyên tắc cơ

bản của kinh tế học: đó là con người hành động vì động cơ".
Động cơ đó ở đâu ra? Tại sao mọi người, mọi dân tộc đều có khát vọng thoát nghèo

mà lại không có động cơ tăng trưởng "đàng hoàng"? Cái gì làm cho quá trình chuyển
hóa khát vọng làm giàu thành động cơ tăng trưởng không thể thực hiện được?

Những câu hỏi này mới đích thực là trọng tâm của cuốn sách.
Các bạn hãy tự tìm câu trả lời trong cuốn sách. Chắc chắn đó là việc rất đáng làm. Tôi

cho rằng nhiều gợi ý quan trọng, thậm chí, có những gợi ý mang tính khai mở đã được
đưa ra. Easterly đã khảo sát cách thức một số chính phủ ngăn cản thị trường tự do, tạo

ra những động lực hủy hoại tăng trưởng – như tham nhũng và hối lộ, sự thao túng của
các nhóm lợi ích, sự bất bình đẳng và tình trạng phân biệt đối xử, v.v. Ông cho rằng

đây chính là những yếu tố "bóp chết tăng trưởng", làm cho nhiều nền kinh tế, dù có rất
nhiều nỗ lực, vẫn mãi không ngóc đầu lên được.

Nhưng đúng như chính tác giả cuốn sách trần tình, "chỉ ra thất bại rất dễ dàng, nhưng
để đưa ra ý tưởng thành công thì lại là một việc không đơn giản". Nhiều thế hệ các

nhà kinh tế đã vật lộn với thách thức này. Thất bại có vẻ nhiều hơn. Song không thể
nghi ngờ xu hướng chủ đạo lại nghiêng về thắng lợi.

Đơn giản vì loài người ngày càng thông minh hơn. Vì ngay cả đối với những dân tộc

còn kém phát triển ngày hôm nay, như tác giả viết "cũng có những lợi thế hơn người
đi trước, vì (i) chúng ta đã có 40 năm kinh nghiệm để có thể rút ra thành công và thất
bại; (ii) khoa học kinh tế đã xây dựng thành công các công cụ phân tích, giúp chúng ta

có cái nhìn toàn diện hơn vào tăng trưởng".

3