Page 72 - Trang Phục Việt Nam

Áo các tượng Quan Âm gồm nhiều lớp, áo ngoài thụng, mở giữa, hai vạt
dài, nẹp to, được buộc lại với nhau; áo trong như hình yếm cổ tròn. Bao
lưng thắt cao ở khoảng giữa bụng và ngực, buộc múi, buông hai đầu hòa
lẫn với các vạt áo. Kiểu thắt lưng này giống như ở pho tượng hậu Phật
(chùa Bối Khê, Hà Tây, đá, 1529); tượng bà Nguyễn Thị Ngọc Toàn, vợ
vua Mạc Đăng Dung (đá, 1551) là tượng hậu Phật ở chùa Trà Phương,
Hải Phòng.
Trong giai đoạn này, ở các chùa, ngoài tượng Phật, còn nhiều loại tượng
khác nhau, như tượng Ngọc Hoàng, tượng Đức Ông, tượng Hộ Pháp,
tượng Hậu, v.v… Dù ở loại nào, việc tạo hình khăn, mũ, áo… cũng ít nhiều
mang kiểu dáng của trang phục các tầng lớp nhân dân đương thời. Do đó,
với quan niệm Ngọc Hoàng là vua trên trời thì người ta vẫn có thể cho pho
tượng mặc như vua trần thế. Tượng Ngọc Hoàng chùa Bối Khê đội mũ có
một miếng ván gỗ mỏng hình vuông đặt trên đỉnh mũ, bốn góc có đính bốn
tua rủ. Thân mũ ở đây không chỉ là một khối hình trụ mà chia làm hai nấc
cao thấp và có chạm khắc trang trí rất đẹp. Ở trán mũ, nổi lên trên các hình
mây hoa…, là bảy hình vành khăn mà vành ngoài ở mỗi hình là những núm
nhỏ tượng trưng cho những viên đá quí. Riêng hình trên cùng được chạm
khắc thêm những lưỡi lửa bao quanh bốc cao. Ở mặt bằng nấc thấp, có
miếng che nhô lên, trên đó nhắc lại ba hình vành khăn cùng nền mây. Phía
trong cùng là thành của nấc trên mũ khắc hình các cuộn mây làm đường
viền cho phía trên đỉnh mũ. Dưới các cuộn mây này là những đường song
hành chạm nổi kéo dài xuống nấc mũ phía dưới. Hai cuộn mây to ốp toàn
bộ phía sau thân mũ.
Tượng Ngọc Hoàng mang long bào, gần như được chạm khắc ở khắp
thân áo (vai, ngực, lưng, vạt, tay áo…) hình rồng, phượng, mây, hoa, núi,
sóng nước… cách điệu. Cổ áo viền nẹp to. Bổ tử vuông mang hình rồng.
Vạt áo phủ gần kín cả bàn chân nên chỉ thấy hai mũi hài cong nhọn. Hai
bên cạnh đùi còn được đeo trang trí những miếng dẹt với các hình đa giác
để kết thúc bằng những tua, những dải vải mũi nhọn nối chồng lên nhau
(như ở những dải phướn nhà chùa), buông xuống đến bàn chân.
Quan sát bức tranh chân dung vợ chồng vua Lý Nam Đế, được vẽ màu
trên gỗ ở Thái Bình, ta thấy kiểu áo hoàng bào có đường viền chạy quanh
chân cổ áo, đến giữa cổ người mặc, đầu hai đường viền này chập nhau