Page 205 - Trang Phục Việt Nam

Trang phục lễ tang
Đến trung kỳ thời đại đồ đá cũ mới có tập tục mai táng người chết. Sống
gửi, thác về, chết là thoát khỏi sự đau khổ của cuộc đời, chết là để tiếp tục
sống ở thế giới bên kia (hoặc lên thiên đàng, hoặc xuống địa ngục).
Nói chung, trong tang lễ người Việt, cái buồn lại xen lẫn một niềm an ủi
hoặc lo lắng. Những diễn biến tình cảm đó ảnh hưởng đến nội dung và hình
thức tổ chức tang lễ. Với ý niệm “nghĩa tử là nghĩa tận”, các hình thức biểu
hiện mối quan hệ tình cảm, tinh thần trách nhiệm của người sống với
người chết ngày càng phong phú, đa dạng, lâu dần trở thành phong tục.
Tục thời Hùng Vương, khi có người chết, người ta giã chày vào cối để
phát ra tín hiệu thông báo cho mọi người cùng biết. Có thể thời đó đã có
những nghi thức và trang phục lễ tang. Về tục chít khăn tang, theo truyền
thuyết, trong cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng (40 - 43 sau công nguyên),
khi ra trận, bà Trưng Trắc đã cởi bỏ khăn tang để chỉ huy chiến đấu.
Trang phục lễ tang còn để phân biệt mối quan hệ thân sơ, ruột thịt, xa
[68]
gần với người chết . Về sau, giai cấp bóc lột, thống trị đã dùng nó làm
phương tiện để phô trương, thị uy, tuyên truyền cho quan điểm giai cấp
đương thời.
Trong xã hội phong kiến Việt Nam, từ thời nhà Lý, đã có nói tới quốc
tang, với trang phục dùng vải xô, gai. Vua chết, cả nước phải để tang. Vua
Lý Nhân Tông, xuất phát từ lòng thương dân, trước ngày chết (vào năm
1127) có dặn lại quan, dân chỉ nên để tang 3 tháng. Vì vậy, sau khi vua
chết, triều đình cho bỏ áo tang sớm. Đến thời Lý Cao Tông (1176-1210)
bắt đầu để tang vua 3 năm. Sau đó, cũng có đời vua (Lê Thái Tông, Lê
Nhân Tông), vì những lý do khách quan nào đó (như cho rằng trời ra tai cho
thiên hạ, v.v…), chỉ duy trì quốc tang hơn một năm.
Đến cái chết của vua Lê Thánh Tông (1497), các qui định về trang phục
quốc tang mới được thực hiện nghiêm túc. Dân gian trăm họ phải để tóc
[69]
dài , mặc áo xô trắng 100 ngày. Các quan để tóc dài, mặc áo xô trắng
3 năm, ở nhà có thể mặc áo xanh. Ngoài 100 ngày, được phép mặc áo
xanh hay áo đen, không được dùng các màu hồng, lục. Từ vua đến dân ai