Page 26 - Trang Phục Truyền Thống Của Các Dân Tộc Việt Nam

người ta ngồi thẳng chân, chân đạp lên một thanh gỗ
ngang để tuỳ lúc mà kéo căng hay thả chùng mặt sợi
khung dệt. Một đầu của giàn sợi được buộc vào cột nhà,
luồn từng sợi vải qua các răng cùa go [răng calon vrai),
sau đó mắc vào các giá nằm ngang [Răng yơq vrai, Răng
yơq lun]. Một đầu được nối với miếng gỗ buộc vòng ra
phía sau lưng người dệt [Panâr lo vut]. Người dệt dùng
chân và lưng căng giàn sợi, một tay đập go, một tay luồn
thoi sợi. Với kiểu khung dệt này, người ta có thể tạo ra
nhiều khổ vải kích thước khác nhau, tùy theo ý muốn và
nhu cầu sử dụng. Tuy nhiên, khổ vải rộng nhất thường chỉ
được hơn 1 mét. Nếu cần khổ vải rộng hơn, người dân

phải khâu ghép các tấm vải lại với nhau.
Việc nhuộm sợi được tiến hành trước khi dệt. Sợi lấy
từ quả cây bông bao giờ cũng là màu trắng [canang], các
màu sắc khác: đen [ui], đỏ [paghơ], vàng [gamít]... được
tạo ra theo kinh nghiệm của người Chơ Ro. Cũng như
nhiều dân tộc khác, họ có kỹ thuật tạo màu nhuộm từ các
sản phẩm trong thiên nhiên.
Để có màu chàm, đồng bào lấy cành và lá cây trum,
ngâm (hoặc đun] trong nước cùng sợi trắng tự nhiên. Để
tạo màu tím và màu đen, người Chơ Ro nhúng sợi vải vào
nước nóng đun từ cây mockđoi và cây sơ vut nhoi, sau đó
cho sợi vải vào hỗn hợp sáp ong và nước cháo để nguội sẽ
được sợi màu tím. Tiếp theo, để tạo màu đen, người ta cho
sợi tím mới nhuộm như trên ngâm bùn từ 3 đến 5 ngày.
Màu xanh được tạo ra từ vỏ cây sơ tơ nâng ngâm trong
nước rồi đun sôi. Màu vàng được lấy từ củ nghệ vàng giã
nhuyễn, lọc lấy nước nhuộm. Màu đỏ với nhiều cấp độ đậm

26