Page 49 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

NỔI DANH VÀ NỔI CHÌM

Quan hệ mới với Trần Quang Nghiêm và hội Nam Kỳ khuyến học giúp Liệu thoát khỏi

cảnh cá mắc cạn. Rời bỏ những bàn là, kim khâu, dùi sắt dùi đồng, anh được cầm cây bút,
tận dụng hết sở học, tài năng, ý chí. Tình yêu của anh hướng vào dân tộc đang bị đô hộ cần

được canh tân, còn lòng căm thù dành cho thực dân thuộc địa, lũ quan lại, phú hào.

Tháng 6 năm 1924, tức là chừng chín tháng xa quê, Liệu được Quốc Biểu giới thiệu vào

làm ở “ Nông Cổ mín đàm ”, tờ báo có dư hai chục tuổi, vào loại già dặn ở Nam Kỳ. Chủ báo là

Lê Thành Trường bổ Lâm Hiệp Châu làm chủ nhiệm, Trần Huy Liệu làm chủ bút. Hai tiên
sinh làm thuê tương đắc nhau về quan điểm chính trị, xác định một xu hướng tranh đấu.

Nghĩa là, chí hướng chả đồng hành quái gì với tên tờ báo uống chè nói chuyện làm ruộng, đi

buôn. Họ công kích chính sách thuế, những thủ đoạn bóp nặn, bóc lột, những lề thói khinh
rẻ người bản xứ, sự hèn hạ trong đám quan liêu.

Lệ thường, báo ra phải đưa bản đầu tiên đến Ty Kiểm duyệt, bị gạch bài nào thì đưa bài
khác lấp, đến khi thấy “an toàn cả” mới in hàng loạt và phát hành. Ngay số thứ nhất tiếp

quản báo, anh chủ bút hăng máu đã viết một bài nẩy lửa về tiếng bom của liệt sĩ Phạm Hồng
Thái mưu sát toàn quyền Merlin ở Quảng Châu, Trung Quốc. Kiểm duyệt bỏ ngay làm Liệu

phải lấp bằng một bài vô thưởng vô phạt.

Liền mấy số, cứ thấy bút danh “Đẩu Nam” là bị đục. Liệu thay tên ký là “Côi Vị”, tức non

Côi sông Vị ở quê nhà Nam Định, nhưng Ty Kiểm duyệt cũng chẳng để sổng.

Cứ để trống những chỗ bị đục bỏ, không lấp nữa. Ta phản đối mà lại phân bua được

luôn với thế gian. - Liệu bàn với Lâm Hiệp Châu.