Page 109 - Tâm Lý Và Sinh Lý

sống thòi thơ ấu có tác dụng vô
cùng quan trọng đối vói việc hìiìh
thành những đặc điểm tính cách; có
nghĩa là, kứih nghiệm tuổi thơ khác
nhau sẽ dẫn tói những đặc điểm
nhân cách khác nhau. Chẳng hạn,
một người, hồi rứiỏ đã được cha mẹ
rèn cho tmh tự lập, không bao biện
và can thiệp quá nhiều vào đòi
sống riêng của em, như vậy rất có
thể ngưòi đó có nhiều kinh nghiệm thất bại, gian truân. Nhưng cũng
chính trong quá trình ấy người đó đã dần dần hình thành từủì cách kiên
cường, độc lập tự chủ, khiến cho họ lúc bước vào đòi dám hiên ngang
đón nhận mọi thử thách, vượt qua mọi vất vả gian lao. Ngược lại, một
ngưòi ngay từ nhỏ lúc nào cũng nhất nhất trông chờ vào cha mẹ, lớn lên
dưói "ô dù" của cha mẹ, khi lón lên thì tráiìh sao khỏi phải bước ra xã hội,
mặt đối mặt vói những khó khăn, giông tố của cuộc đòi, lúc ấy mói cảm
thấy lo sợ, trong lòng trống vắng, thiếu niềm tm, dũng khí và sức mạnh
chống chọi một mình, giống như một cây cảnh vừa đánh ra từ nhà kừửi,
hơi gặp gió táp đã đổ gục, không sao chống đỡ nổi.
Ngoài quan điểm trên, giói tàm lý học còn có cách giải thích khác về
sự hình thành tính cách yếu mềm.
Nhà tâm lý học nổi tiếng Mỹ Skinner, xuất phát từ lý luận phản xạ
có điều kiện mang tmh thao tác cho rằng, người mềm yếu sở dĩ mềm yếu
là do họ có thể thu được từ đó những điều có lọi. Cũng giống như các em
bé dùng tiếng khóc để "bắt bí" ngưòi lớn phải làm theo yêu cầu của
chúng, ngưòi mềm yếu cũng dùng chỗ mềm yếu của mình để mong
ngưòi khác yêu mến, đồng tình, chăm sóc và giúp đỡ. Chẳng hạn, có
những ngưòi cứ thích kể khổ vói ngưòi khác, nói mình gặp chuyện
không may như thế nào, kết quả làm cho bạn bè, đồng nghiệp xung
quanh rủ lòng thương xót, chăm nom, giúp đỡ vô tư. Thành thử chứih do
nét túih cách mềm yếu ấy mà bỗng nhiên người ta được lọi, thế là hành
vi mềm yếu ấy cứ thế được củng cố mãi, sau một thòi gian lặp đi lặp lại
nhiều lần, trở thành thói quen và cá túìh của con người.
Còn Bendura, một rữià tâm lý học Mỹ khác, xuất phát từ lý luận học
tập mang tứứì xã hội cho rằng, con ngưòi ta thông qua quan sát và bắt

< 109 >