Page 40 - Sa Mạc Kì Diệu

Kì tích nhân tạo - giếng bờ đất

Khi bạn ngồi tàu hỏa đi vào vùng đất Turpan, bạn sẽ thấy xếp dọc hai bên
đường sắt là rất rất nhiểu “đống đất” bên trên phẳng, đó chính là công trình dẫn
nước khổng lồ nổi tiếng trong và ngoài nước Trung Quốc, đó là giếng bờ đất.

Giếng bờ đất là một kiểu phương thức đặc biệt dẫn nước ngầm, là do nhân
dân lao động cần cù, thông minh của sa mạc căn cứ vào điểu kiện địa lí đặc biệt
sáng tạo ra. Turpan là một trong những vùng đất khô hạn nhất cả nước, nhiệt độ
cao nhất có thể lên tới 48 - 49° c, mỗi năm bình quân có 30 ngày trở lên là thời
tiết nhiệt độ cao 40° c trở lên, gió lớn cấp 8 trở lên mỗi năm có hơn 30 ngày, vì vậy,
lượng bốc hơi nước rất lớn. Có khi tiếng sấm đùng đùng, hạt mưa còn chưa kịp
rơi xuống đất thì đã bị bốc hơi mất rổi.

Nhưng núi cao xung quanh vùng lòng chảo Turpan thông thường đều ở
3500 m trở lên, đỉnh núi quanh năm tích tuyết, lượng băng tuyết tích lại rất lớn.

Đến mùa xuân, băng tuyết bắt đầu tan chảy, mang đến cho vùng lòng chảo một
lượng lớn nước ngầm phong phú. Nhân dân lao động địa phương tận dụng một
cách khéo léo địa hình nghiêng dốc của bình nguyên trước núi và độ dốc tự nhiên
của nước ngầm, từ cao xuống thấp đào những cái giếng đứng cách nhau khoảng
20 - 30 m, rổi lại đào thông giữa những cái giếng liên kết lại với nhau, hình thành
nên một kênh ngầm dưới lòng đất, loại kênh này chính là giếng bờ đất.

Giếng bờ đất có rất nhiều ưu điểm, nó có thể tự chảy để tưới tiêu, không cần
động lực để hút nước, chất lượng trong sạch, không bị ô nhiễm. Điểu quan trọng
nhất là do nước chảy ngầm dưới lòng đất, nên phòng chống được một cách hữu
hiệu sự bốc hơi mạnh trên mặt đất. Bất kể là rét hại hay là khô nóng, nước của
giếng bờ đất luôn dổi dào không ngừng chảy qua vùng sa mạc, chảy vào đồng
ruộng, chảy tới thành thị, chảy tới từng nhà.

Những vùng khô hạn ít mưa của Trung Quốc như Tân Cương, Cam Túc,
Thiểm Tầy v.v... đểu đào rất nhiều giếng bờ đất. Tần Cương có hơn 2000 giếng bờ
đất, chỉ riêng khu Turpan thì đã có hơn 1300 giếng. Tổng độ dài giếng bờ đất của
cả Tân Cương là hơn 5000 km, tương đương với chiểu dài của 3 con sông Đại Vận
(Grand Cannal). Vùng đất vốn không một ngọn cầy cọng cỏ trên bãi sa mạc, dựa
vào sự tưới tiêu của nước giếng bờ đất, mọc lên những quả dưa, rau quả, hoa bông,
lương thực tươi ngon đẹp mắt.

40