Page 39 - Sa Mạc Kì Diệu

Hỏa Diệm Sơn, tiếng Duy Ngô Nhĩ gọi là “núi đỏ”. Hóa ra thân núi của Hỏa
Diệm Sơn chủ yếu là do đá ráp màu đỏ cấu thành, do cách đây khoảng 170 triệu -
70 triệu năm trước, trong thời kì địa chất gọi là kỉ Jura và kỉ đá vôi trắng của
Trung sinh đại và kỉ thứ ba của tân sinh đại xếp đống mà tạo thành. Thời tiết lúc
đó nóng nực khác thường, cát đá bùn đất xếp đống, đều trải qua ô xy hóa ở nhiệt
độ cao, tắm xối mưa lớn, đã hình thành nên một lượng lớn ô-xít sắt màu đỏ.

Hỏa Diệm Sơn là dãy núi do sự vận động ngang của vỏ Trái Đất khiến cho lớp
nham thạch bị gẫy gồ lên, nhô lên trên mà tạo thành. Thế núi gấp khúc, hình dạng
kì quái, vừa không có cây cối, cũng chẳng có cỏ hoa. Dưới ánh sáng Mặt Trời gay
gắt, đá ráp đỏ phát sáng lóng lánh, giống như những ngọn lửa ngùn ngụt. Khi bạn
đứng từ xa nhìn Hỏa Diệm Sơn thì sẽ nhìn thấy cả ngọn núi lớn lửa cháy bừng
bừng, cảm thấy những luồng không khí nóng nực phả vào mặt, một lát thôi thì

bạn đã đầm đìa mổ hôi, đau đầu hoa mắt. Câu thơ “hỏa vân mãn thiên ngưng vị
khai, phi điểu thiên lí bất cảm lai” (mây nóng đẩy trời ngưng đọng lại, chim bay
vạn dặm cũng không dám tới) của nhà thơ đời Đường là Sấm Sâm, đã miêu tả một
cách đầy hình ảnh cảnh tượng nóng nực bừng bừng của Hỏa Diệm Sơn.

Khí hậu của Hỏa Diệm Sơn tại sao lại nóng nực như thế? Hóa ra ở đây ít mây,
hiếm mưa, khí hậu khô. Số ngày trời nắng một năm lên tới hơn 300 ngày, lượng
mưa không tới 30 mm, lượng bốc hơi cao tới 3000 mm. Địa thế lòng chảo Turpan
nơi mà nó nằm ở đó thấp trũng, mặt hổ của hổ Aydingkol thấp nhất của khu lòng
chảo thì thấp hơn mặt nước biển 154 m, là nơi thấp nhất của Trung Quốc và là

nơi thấp thứ hai trên thế giới, chỉ thấp hơn biển chết của Jordan. Núi vây xung
quanh, bức xạ mạnh của ánh sáng mặt trời mùa hè tích tụ trong vùng lòng chảo
khó phát tán, khí lưu trôi xuống theo những ngọn núi đưa đến những cơn gió
nóng, ở đây đã ghi lại nhiệt độ cao nhất của Trung Quốc. Vì thế, mọi người gọi
nó là “đảo lửa”.

Hỏa Diệm Sơn lại là quê hương của dưa quả nổi tiếng cả nước, trồng rất nhiều
nho và dưa Hami. Do xung quanh vùng lòng chảo có núi cao bao quanh, băng
tuyết trên núi cao sau khi tan chảy thấm sầu vào tầng đáy của lớp đá cuội, người
dân lao động tận dụng những nước ngầm này, đã xây dựng một kiểu kênh tưới
dưới lòng đất để giảm thiểu lượng nước bốc hơi gọi là giếng bờ đất, dùng để tưới

ruộng, tạo nên một dải ốc đảo xanh.

39