Page 20 - Nguyễn Văn Linh Hành Trình Cùng Lịch Sử

theo phố Cát Dài (Hải Phòng), chúng tôi không hay biết là ở ngã tư của
phố thường có cảnh binh đứng đó. Bởi vậy khi rải tới ngã tư, cảnh binh
phát hiện thấy và bắt cả ba chúng tôi. Lúc đó tôi chưa đủ 16 tuổi nên khi ra
tòa chỉ bị xử 18 tháng tù. Nhưng do lúc bấy giờ có khởi nghĩa Yên Bái của
Quốc dân đảng, thực dân Pháp lập ra Tòa đê' hình (Cour Criminelle) nên
chúng đã xử tôi thêm án phát lưu chung thân. Như vậy là tôi bị hai án. Sau
khi tôi bị kết án có người hẹn đón tôi thoát ly ra hoạt động bí mật. Cuộc
hẹn tại vườn hoa, ngày ấy còn gọi là “Vườn hoa đưa người”, nhưng không
thành. Cuối cùng tôi đi tù và bị đày ra Côn Đảo. Hổi đó, những người
thành án phát lưu như anh Phạm Văn Đổng bị 15 năm thì ở banh 2. Còn
tôi vì hai án, có án 18 tháng tù nên ở banh 1. Tù chính trị ai bị xử khổ sai
củng đểu đưa qua banh 1.
Một lần, bị chúng bắt đi vác gạo, tôi vác không nổi bao gạo, bị ngã, bọn
canh giữ đánh tôi. Hỏi ra, biết tôi chưa đủ 16 tuổi, nên từ đó tụi nó để tôi
ở lại trong banh. Những người khác phải ra ngoài làm lao động khổ sai.
Lúc bấy giờ bác Tôn Đức Thắng cùng ở banh 1 với tôi. VI bác lớn tuổi nên
chúng để bác ở lại dọn dẹp trong banh. Tôi đi theo phụ với bác. Bác Tôn
vốn là một người rất giỏi về máy thủy. Bởi vậy mỗi khi tàu hư, máy móc
hỏng chúng đểu kêu bác Tôn ra xưởng sửa chữa. Tôi được ra theo bác để
phụ việc. Có điểu đặc biệt là Bác Tôn không chịu ngủ lại ngoài đó. Hàng
ngày xong việc là bác lại về khám ngủ với anh em. Còn tôi ngủ ở tầng 3.
ở trong tù tôi còn tiếp tục học thêm tiếng Pháp. Trong số người dạy có
anh Nguyễn Đức Chính. Hổi đó anh Phạm Văn Đổng được một số thủy
thủ tiến bộ người Pháp cho nhiều sách báo tiếng Pháp nói vế chủ nghĩa
Marx-Lenin. Anh đem cất giấu rổi dịch ra tiếng Việt. Tôi cũng được anh
Đổng cho tham gia dịch và còn được dự một khóa huấn luyện vế chủ
nghĩa Marx-Lenin. Tham gia dạy lý luận Marx-Lenin có nhiều đổng chí,
trong đó có đổng chí Bùi Công Trừng... Do đó, tuy chưa có điểu kiện đi
học ở nước ngoài, nhưng tôi đã bắt đẩu tiếp cận chủ nghĩa Marx-Lenin tại
khóa học trong nhà tù. Một lần có bạn tù hỏi tôi: Sau này độc lập sẽ xây
dựng đất nước mình như thế nào? Tôi trả lời đại ý là xây dựng đất nước
giàu mạnh, nhưng làm sao ai cũng có cơm no áo ấm, được học hành. Sau
này tôi đọc về Bác Hổ, Bác cũng có hoài bão sâu sắc đó, tôi nghĩ mình đã

19