Page 137 - Làng Khoa Bảng

dân đói khô đặc biệt là vùng Lương Sơn, Chương Mỹ
(Hà Tây). Lòng bất m ãn với triều đình phong kiến,
nên nhân cơ hội này ông đã tổ chức m ột cuộc khởi
nghĩa trên đâ't Mỹ Lương, tôn Lê Duy Cự làm minh
chủ, tự xưng làm Quốc sư. Trên lá cờ có ghi hàng chữ
"Bình Dương, Bồ Bản vô Nghiêu, Thuân / Mục Dã,
Minh Điền hữu Vũ, Thang. Tạm dịch là "Bình Dương,
Bồ Bản không vua Nghiêu vua Thuấn, thì ở Mục Dã,
Minh Điền có vua Vũ vua Thang". Tuy nhiên cuộc
khởi nghĩa của Cao Bá Quát chưa kịp bùng lên thì bị
bại lộ, chỉ kéo dài được mấy tháng. Trong m ột cuộc
chiến giữa nghĩa quân và triều đình, Cao Bá Q uát hy
sinh, vua Tự Đức dã ra lệnh tru di ba họ, bà con nội
ngoại của họ Cao nhiều người bị'giết hại...
Nếu đứng dưới góc độ triều đình phong kiến thì
ông là một tội đồ, nhưng đôl với nhân dân bị áp bức
thì ông là một người anlr hùng, đã xả thán cho lý tưởng.
về khía cạnh văn học nước nhà, Cao Bá Q uát để
lại một dâu ân đặc biệt với tư cách là m ột nhà thơ
lớn. Thơ ông sáng tác chủ yếu bằng chữ H án, chữ
Nôm cũng có nhưng ít. Ngay khi Cao Bá Q uát tham
gia cuộc khởi nghĩa ở Mỹ Lương (Sơn Tây), các tác
phẩm của ông đã bị triều đình nhà Nguyễn cho thu
đốt, cấm tàng trữ và lưu hành, nên đã bị thất lạc
không ít.*\Tuy vậy, trước 1984, nhóm biên soạn sách
Thơ văn Cao Bả Quát, dã tìm dến kho sách cổ của Thư
viện Khoa học kĩ thuật Trung ương (Hà Nội), và sau
khi loai trừ những bài chắc chắn không phải của ông,
thì sô" tác phẩm còn sót lại cũng còn được trên ngàn

13B