Page 550 - Di Tích Lịch Sử

với thực dân Pháp xảy ra vào năm 1928. Đây là khúc ca bi tráng ghi dấu sự đấu tranh
kiên cường của người nông dân Bạc Liêu trước các thế lực cường bạo.
Theo hổ sơ, trong số những người dần tới đồng Nọc Nạng khai hoang lập nghiệp
đầu tiên đó có cụ thân sinh ra hương chánh Nguyễn Thành Luông. Đến năm 1908, cha
ông Luông mất, để lại cho các con khoảng 4ha đất. Anh em ông Luông cùng chung
sức kế tục công cuộc khai hoang. Tổng hợp nguồn tư liệu do những thế hệ con cháu kể
lại, người ta biết rằng đến năm 1913, tổng diện tích đất khai hoang của hương chánh
Nguyễn Thành Luông đã lên tới 73ha. Để xác lập chủ quyển, hương chánh Luông đã
làm đơn xin đo đạc và cấp bằng khoán cho toàn bộ diện tích 73ha và được chủ tỉnh
Bạc Liêu chấp thuận, sau đó còn được cấp cả bản đồ phẩn đất.
Khi Hương chánh Luông qua đời, con trai ông là Nguyễn Văn Toại (còn gọi là
Biện Toại) thừa kế phẩn đất. Năm 1917, một Hoa kiều giàu khét tiếng Bạc Liêu tên
là Mã Ngân, người dân địa phương thường gọi là Bang Tắc, có ý đồ chiếm đoạt đất
nhà Biện Toại. Là người mưu mô, Bang Tầc biết rõ đất của nhà Biện Toại mới có bằng
khoán tạm, nên y đã mua đất của bà Nguyễn Thị Dương, giáp ranh đất nhà Biện Toại,
nhưng trong hợp đổng lại ghi ranh giới bao trùm luôn đất anh em Biện Toại.
Vụ tranh chấp đất giữa hai bên là Bang Tắc và gia đình Biện Toại nổ ra. Qua nhiều
lần xét xử, gia đình Biện Toại luôn thua bởi Bang Tắc chi nhiều tiền lót tay cho nhà
chức trách. Cuối cùng đất vê' tay Bang Tắc. Ngay sau đó, Bang Tắc bán khu đất 50 ha
cho người nhà quan phủ. Từ đó người chủ mới bắt anh em Biện Toại phải nộp địa tô
ngay trên mảnh đất gia tộc của chính họ.
Ngày 13 và 14/2/1928, lính mã tà gặp anh em Biện Toại để thực thi lệnh tịch thu
lúa. Quyết bảo vệ mảnh đất máu thịt, tối 14/2, anh em nhà Biện Toại làm lễ lạy ông
bà tổ tiên, chích máu thể chiến đấu không sợ chết. Sáng 16/2/1928, khi quan lính đến
tịch thu lúa, anh em Biện Toại dùng dao, mác, gậy gộc xông ra quyết chiến. Hậu quả,
bốn người em của Biện Toại là Mười Chức, Nhẫn, Nhịn, và bà Nghĩa (vỢ Mười Chức
đang mang thai) bị bắn tử thương. Một lính Pháp bị Mười Chức đâm thủng bụng và
sau đó đã chết.
Mấy người còn lại trong gia đình ông Toại đểu bị bắt và kết tội là “dậy loạn, chống
công quyển, giết người”. Nhưng không vì thế mà gia đình ông Toại chùn bước, họ lại
tiếp tục gửi đơn khiếu nại...
Ngày 17/8/1928, Tòa Đại hình Cần Thơ do ông de Rozario ngồi ghế chánh thẩm
đã tiến hành xử vụ án đổng Nọc Nạng. Hai luật sư người Pháp bào chữa miễn phí cho
gia đình Biện Toại. Công tố viên người Pháp cũng cho rằng tình cảnh của gia đình
Biện Toại rất đáng thương: họ bị những kẻ không có trái tim đến cướp đất, rổi bọn có
quyển thế tiếp tay với cường hào để bóc lột công sức lao động của họ. Công tố viên để
nghị tòa tha bổng những người trong gia đình Biện Toại. Luật sư người Pháp cũng hết
lời ca ngợi tinh thần lao động khẩn hoang của gia đình Biện Toại, đấu tranh với thiên
nhiên, với cường hào, với cả các thủ tục pháp lí để xây dựng mảnh đất quê hương. Cuối
cùng, Tòa đã tuyên một bản án mà theo tường thuật của nhà báo Lê Trung Nghĩa đăng
trên Diễn đàn Đông Dương ngày 20/8/1928 và nhiều tờ báo bằng tiếng Pháp, bản tại

Một 5ố bi ticVi lịcti sừ - VẲM VioẢ việt NAm
( 559 )