Page 145 - Cổ Nhi Tân Tiểu Truyện Danh Nhân Tôn Thất Thuyết

£ò'nhì Cản

càng đi đến họa hủy diệt, kết án cực nặng: hành vi
tột bực dã man, luôn luôn nói chuyện hứa hẹn khi
trá. Lại còn tàn nhẫn đến khai quật cả lãng tấm

một vị tiên đế bản triểu^ để lấy vàng bạc châu báu,
truất ngôi hai vị hoàng đế ta, đưa đi an trí d một
hoang đảo thật xcd.

Kể từ khi hạ thành Hà Nội tới giờ, chúng đã tự do
thay đổi ngôi vua nước Nam ba lẩn trong khoảng
ba chục năm, mà không đếm xỉa gì đến dân tâm,

đến dư luận.

Thuế má thì mỗi ngày một tăng lên mãi, bà con
chỉ lo đóng góp cũng đủ chết. Mỗi người dãn Việt
Nam, như phải tròng cổ vào sỢi dấy, càng ngày

1. Năm 1913, Khâm sứ Huế là Mahet tự tiện đào mả vua Tự Đức,
vì nghe nói mả vua chôn theo rất nhiểu bạc vàng châu báu. Muốn
ưốn trách nhiệm, Mahet làm giấy bảo các cụ thượng bên bộ ký
tên vào. Lúc ấy duy có Nguyễn Hữu Bài không ký, cũng như hổi
năm 1907, Ngô Đình Khả không chịu ký tên vào giấy của triếu
đliứi xin bỏ vua Thành Thái. Nhân đây ở kinh đô có câu phong
dao “Bỏ vua không Khả, đào mả không Bài” (Phế quân vô Khả,
quật trùng vô Bài).
2. Vua Thành Thái bị phế năm 1907, người Pháp lấy cớ nhà vua
rối loạn thẩn kinh, nhưng sự thật là vua không chịu ký nhượng Bắc
Kỳ làm thuộc địa.
Vua Duy Tân bị phế năm 1916, sau cuộc khởi nghĩa thất bại.
Cả hai cha con cùng bị đấy sang cù lao Réunion gấn Phi châu.

145
----------^ -------------