Page 127 - ABC Về Hiếp Pháp

Nguyên tắc này được sinh ra do đòi hỏi phải thực
hiện chức năng xét xử một cách công bằng. Ngay từ
tác phẩm “Tinh thần pháp luật” (1748), Montesquieu
đã cảnh báo về sự nguy hiểm của việc không tách rời
các quyền tư pháp với các quyền lập pháp và hành
pháp. Sự độc lập của toà án khỏi lập pháp và hành
pháp là một trong những bảo đảm quan trọng đối với
nguyên tắc bình đẳng, bảo vệ các quyền con người,
chống lại tình trạng tham nhũng, lợi dụng quyền lực
của những nhà cầm quyền. Trong cơ cấu bộ máy nhà
nước, lập pháp và hành pháp bao giờ cũng phải phối
hợp với nhau ở mức độ nhất định, nhưng tư pháp
phải luôn riêng rẽ để có thể phán xét về sự sự đúng
sai của hai ngành quyền lực kia.

Trên thế giới, hiến pháp các quốc gia đều có các
qui định đảm bảo cho tòa án độc lập. Nội dung thể
hiện nguyên tắc độc lập của tư pháp rất đa dạng, ở
nhiều khía cạnh, cấp độ. Trước hết, về thể chế, hệ
thống cơ quan tòa án phải độc lập, sau đến là các
thẩm phán người thực hiện hoạt động xét xử phải
độc lập. Các thẩm phán phải hội đủ các điều kiện
đảm bảo sự độc lập cả với bên trong và bên ngoài tòa
án (về tiêu chuẩn thẩm phán, nhiệm kỳ thẩm phán đủ
dài, về thu nhập...).

Ở Việt Nam, Điều 130 Hiến pháp 1992 quy định:
“Khi xét xử, Thẩm phán và Hội thẩm độc lập và chỉ tuân
theo pháp luật”. Như vậy, quy định này mới chỉ dừng
lại ở việc khẳng định cần độc lập “khi xét xử”. Không
thể có sự độc lập khi xét xử, trong khi các công đoạn
khác của cả một quy trình tố tụng không được tuyên

| 125