Page 241 - 1000 Nhân Vật Lịch Sử

5 6 8 . N guyễn Đ ức N gữ (? - 1892)
Thủ lĩn h k h ở i n g h ĩa c h ố n g th ự c d â n P h á p th ờ i cậ n đai.
Ông thường được gọi là Đốc Ngữ. Quê xã Xuân Phú,
huyện Phúc Thọ, thành phố Hà Nội hiện nay. ổng
xuất thân là nông dân nghèo, đi lính trong quân đội
triều Nguyễn, làm đến chức Đốc binh. Từ năm 1883,
trước thái độ đầu hàng của triều đình Nguyễn, ông
chống lại lệnh bãi binh, tham gia khởi nghĩa chống
Pháp do Nguyễn Quang Bích lãnh đạo (1883 - 1888).
Sau thất bại của cuộc khởi nghĩa Nguyễn Quang
Bích, ông chuyển sang hoạt động ở vùng hạ lưu sông
Đà, trở thành thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa chống Pháp
của đồng bào Kinh, Mường từ năm 1890 đến năm
1892. Ông phối hợp hoạt động cùng các nhóm nghĩa
quân do Đề Kiều, Hoàng Hoa Thám, Nguyễn Thiện
Thuật, Tống Duy Tân lãnh đạo, đánh quân Pháp
nhiều trận nổi tiếng ở Quảng Nạp (Phú Thọ), Thạch
Khoán (Phú Thọ), Bằng Y (Bất Bạt, Hà Nội), Chợ Bờ
(Hòa Bình)... Ông bị thực dân Pháp sát hại ở căn
cứ Kha Cựu (Thanh Sơn, Phú Thọ) năm 1892. Tên
ông được đặt cho một đường phố ở Hà Nội (tức phố
Đốc Ngữ).

5 6 9 . N guyễn N ha (1750 - 1816)
Tiến s ĩ N h o h o c triề u Lé Trung h ư n g .
Ông có tên hiệu là Tả Khê. Quê xã Tả Thanh Oai,
huyện Thanh Oai, nay thuộc xã Tả Thanh Oai, huyện
Thanh Tri, thành phố Hà Nội. Năm 25 tuôi, ông thi đỗ
Đệ Tam giáp Đồng Tiến sĩ xuất thân khoa Ất Mùi

240