Page 51 - Tự Học Đông Y

50 I Chương 1: Bước vào thế giới Đông y___________________________________

CHẨN BỆNH KHÔNG CẨN MÁY MÓC:

THUẬT VỌNG CHÁN TRONG ĐÔNG Y

Thuật vọng chẩn trong Đông y kỳ thực chính là "tưông học", là phương pháp dùng mà
quan sát những thay đổi không bình thường của bệnh nhân như thần, sắc, hình, thái, thiậ
tượng, vật bài tiết, vàn tay trẻ nhỏ,... để hiểu được bệnh tình.

□ CHẨN MẠCH ĐOÁN BỆNH

Chẩn mạch là phương pháp chẩn đoán bệnh thông qua tiếp xúc với mạch tượng ở các vỉ
trí khác nhau trên cơ thể. Tháy thuốc chủ yếu cán nắm bắt được thời gian chẩn mạch, vị tri
cơ thể của bệnh nhân, phương pháp bẩm và độ bấm mạnh yếu, mỗi lắn bấm mạch, phải đợi
mạch tượng đập không ít hơn 50 lán, đổng thời phải hiểu được tình hình biến đổi mạch tượng
của người bình thường, như vậy mới có thể chẩn mạch chính xác.

Phường pháp chẩn mạch
Sự hình thành mạch tượng có mối quan hệ mật thiết với khí huyết của tạng phủ, nếu khí
huyết tạng phủ phát sinh bệnh biến, sẽ gây ảnh hưởng đến sự vận hành của huyết mạch, bát
mạch sẽ thấy mạch tượng thay đổi. Mà sự biến đổi của mạch tượng lại liên quan tới vị trí và tính

chất của bệnh, và sự thịnh suy của chính tà. Vị trí phát bệnh nông ở bên ngoài thì mạch phu,
bệnh tiém ẩn sâu trong cơ thể thì mạch trầm; tính chất bệnh thuộc hàn là mạch chậm, thuộc
nhiệt là mạch nhanh; tà khí thịnh là mạch thực, chính khí hư là mạch hư. Trong chẩn đoán lâm
sàng, có thể dự đoán trước được quá trình tiến lui của bệnh tật Ví dụ bệnh lâu ngày thấy mạch
hoãn (chậm rãi), là vị khí dắn dắn phục hói bệnh đang đõ dẩn; bệnh lâu ngày thấy mạch hổnq
(đến thịnh đi suy, đến to đi dài), thường là mắc các loại bệnh tà thịnh chính suy. Bệnh nhiậ
ngoại cảm, nhiệt dắn dịu bớt rnạch tượng thấy hoãn hòa, là đã sắp khỏi bệnh; nếu mạch gấp,
loạn, tức bệnh đang nặng thêm.

Có ba phường pháp chẩn mạch:

1. Biến chẩn pháp: Vị trí bắt mạch góm ba bộ phận là đắu, tay, chân (xem phán Tam bộ
cửu hầu").

2. Tam bộ chẩn pháp: Tức là xem ba huyệt Nhân nghinh, Thốn khẩu và Điệt dương.
Trong đó dùng Thốn khẩu để chẩn 12 kinh, lấy Nhân nghinh, Điệt dương chẩn vị khí. cũng có
thể thêm Túc thiếu dương (huyệt Thái khê) để chẩn thận.

3. Thốn khẩu chẩn pháp: Tức kiểm tra phắn mạch ở phía sau cổ tay. Nay biến chẩr
pháp và tam bộ chẩn pháp còn được sử dụng rất ít, chỉ trong tình huống bệnh tình nguy nan và
hai cổ tay không có mạch tượng mới xem ba mạch Nhân nghinh, Điệt dương, Thái khê để xác
định sự tổn vong của khí ở thân và dạ dày.