Page 155 - Tự Học Đông Y

154 I Chương 5: Phương pháp chữa bệnh đơn giản trong gia đình: Cứu mồi ngái

HUYỆT CẤM CỨU:

TUYỆT ĐỐI KHÔNG ĐƯỢC cứu ở NHỮNG HUYỆT VỊ NÀY

Những huyệt vị không được thực hiện cứu gọi là huyệt cấm cứu. Trưôc nay đã có rất

nhiêu ghi chép vể huyệt kỵ cứu.

Cuốn sách y học cổ đắu tiên nói vé những huyệt kỵ châm cứu là cuốn "Châm cứu giáp ất
kinh", trong đó có ghi vé 24 huyệt cấm cứu: Đầu duy, Thừa quang, Phong phủ, Hung hộ, Âm
môn, Hạ quan, Nhĩ môn, Nhân nghinh, Ti trúc không, Thừa khấp, Bạch hoàn du, Nhũ trung,
Thạch môn, Khí xung, Uyên dịch, Kinh cừ, Cưu vỹ, Âm thị, Dương quan, Thiên phủ, Phục thố,
Địa ngũ hội, Xuân cân, xế mạch...

Người đời Thanh đã sáng tác bài ca về huyệt cấm cứu, giới thiệu tới 45 huyệt cấm kỵ
không được cứu, bao gôm: Á môn, Phong phủ, Thiên trụ, Thừa quang, Đắu lâm khấp, Đáu
duy, Ti trúc không, Toàn trúc, Tinh minh, Tố liêu, Hào liêu, Nghinh hương, Quyên liêu, Hạ
quan, Nhân nghinh, Thiên Dũ, Thiên phủ, Chu vinh, Uyên dịch, Nhũ trung, Cưu vỹ, Phúc ai,
Kiên trinh, Dương trì, Trung xung, Thiếu thương, Ngư tế, Kinh cừ, Địa ngũ hội, Âm quan, Tích

trung, Ẩn bạch, Lậu cốc, Âm lăng tuyên, Điều khẩu, Độc ty, Âm thị, Phục thố, Bể quan, Thân
mạch, ủy trung, Ân môn, Thừa phù, Bạch hoàn du, Tâm du.
Cuốn sách y học nổi tiếng đời Thanh lại thêm các huyệt Hung hộ, Nhĩ môn. Đến thời điểm
này, tổng số huyệt cấm cứu đã lên tới 47.

Quan sát vị trí của những huyệt cấm cứu được liệt kê trên, có thể thấy chúng đêu phân bố
trên vùng mặt, bộ phận quan trọng và gắn huyết quản dưới lớp da, và những bộ phận da mỏng
thịt ít, gân bọc thịt Vì vậy, khi để mói ngải tiếp xúc trực tiếp đến những bộ phận này sẽ tạo ra
những phản ứng không tốt Ví dụ thực hiện cứu ở trên mặt chắc chắn sẽ để lại sẹo xấu, cứu để lại
sẹo ỏ nơi da mỏng dễ gây tổn thương tới huyết quản, còn có một số huyệt vị nằm ở cạnh lòng bàn
tay, ỉòng bàn chân, như Trung xung, Thiếu thương, Ẩn bạch, khi cứu ở nhOng huyệt này sẽ tạo
cảm giác rất đau rát, dễ gây tổn thương, đổng thời dễ gây bất thường cho hoạt động của tạng.

Huyệt cấm cứu là căn cứ để tránh phát sinh những sự cố trong quá trình cứu mổi ngải, và
là kinh nghiệm lâm sàng được đúc kết qua nhiều năm của cổ nhân. Tuy nhiên, cùng vđi sự
phát triển của y học hiện đại, thông qua giải phẫu học cơ thể người, người ta ngày càng hiểu
nhiêu hơn vé các vị trí trên cơ thể. Những huyệt cấm cứu mà cổ nhân đã tổng kết phần lớn vẫn
có thể dùng điếu ngải hoặc phương pháp cứu ôn hòa, như vậy vừa không gây tổn thương cho
cơ thể, lại có thể ứng dụng tốt nhất những tác dụng của phương pháp cứu mổi ngải.

Đông y lâm sàng hiện đại cho rằng, huyệt cấm cứu thực ra chỉ có bốn huyệt góm huyệt
Tinh minh, huyệt Tố liêu, huyệt Nhân nghinh và huyệt ủy trung. Nhưng phụ nữ vào thời kỳ
mang thai không nên thưc hiện cứu ngải ở vùng bụng dưới, hông, đẩu vú, âm hộ...