Page 86 - Trang Phục Việt Nam

việc trị dân, không thể không chịu ảnh hưởng của nền văn hóa phương
Bắc trong những ngày củng cố xây dựng đất nước.
Khoảng ba trăm năm trị vì, riêng trong lĩnh vực trang phục quan quân và
nhân dân, triều đình đã trên hai mươi lần qui định, nhắc nhở. Vua Lê Thánh
Tông, trong khoảng từ năm 1466 đến năm 1488 đã có tới sáu lần ra chiếu,
ra dụ về trang phục. Vua Lê Dụ Tông có thời kỳ cứ trung bình hai, ba năm
lại nói đến vấn đề trang phục.
Quan tâm đến trang phục, định hình dần các mẫu hình, màu sắc quần áo,
mũ, giày… đối với triều đình - trung tâm điều khiển guồng máy hoạt động
của cả nước - là một yêu cầu không thể thiếu. Triều đình là bộ mặt quốc
gia, không cho phép những người đại diện cho quốc gia ăn mặc tùy tiện.
Chỉ riêng về việc làm mũ, vua Lê đã cho thành lập một cơ sở chuyên sản
xuất gọi là Cục quan tác (Cục làm mũ). Theo dõi, trông coi việc nuôi tằm và
trồng dâu, đã có 36 Sở tàm tang… Về triều phục, nhìn chung là chịu ảnh
hưởng của Trung Quốc, nhưng nhà Lê không rập khuôn máy móc, mà vẫn
có những ý tưởng riêng, như trong hệ thống hoa dạng bổ tử, năm 1500,
vua Lê Hiển Tông, năm 1721, vua Lê Dụ Tông đã đưa hình tượng con voi
vào trong khi các bổ tử của nhà Minh không hề có.
Đặc biệt là trong quan hệ ngoại giao, triều đình đã ra lệnh cho các công,
hầu, bá, phò mã và các quan văn, quan võ phải theo những qui định về y
phục để tiếp sứ Minh, không được dùng đồ cũ, xấu.
Vua, chúa, quan, quân… được trang bị đồ đội, đồ mặc, đồ đi… theo
những chế độ chặt chẽ với quan niệm của vua Lê Thánh Tông: “Triều đình
là chỗ lễ nhạc, y phục để phô vẻ đẹp, danh phận rõ ràng, không thể sai
vượt được…”, “những thứ áo giáp, mũ trụ là để làm cho dung nghi quân sĩ
[56]
được hùng mạnh” . Như vậy, trang phục còn là phương tiện để biểu
dương uy lực, tỏ rõ thứ bậc trên dưới. Nói cách khác, sự phân biệt giai
cấp, đẳng cấp đã được biểu hiện rõ nét trên hình thức trang phục triều Lê.
Có thể dẫn chứng thêm bằng những lệnh cấm nhân dân về trang phục,
không cho phép lẫn lộn giữa vua, quan, quân, dân (không được mặc áo
kích thước như áo các quan, không được mặc màu vàng, đi hài, đội nón
thủy ma, nón sơn đỏ, v.v…).
Sự phân chia giai cấp, đẳng cấp qua trang phục đang tiếp diễn, nhưng