Page 40 - Tìm Hiểu Về Trái Đất

Tại sao nói sa mạc là "vùng đất bất hạnh"?

Bất kể là trên tấm bản đồ hay trên quả địa cầu, mọi ngưòi đều thấy
trên mỗi châu lục hầu như đều có một khu vực lớn được tô màu vàng.
Những khu vực này chmh là sa mạc, vùng đất được cho là "vùng đất bất
hạnh" mà thiên nhiên đem tói cho con ngưòi. Tổng diện tích các sa mạc
trên Trái đất lên tói 15.350 nghìn km^, chiếm 1/10 diện tích đất liền trên
thế giói. Các sa mạc trên thế giói phần lớn đều phân bố ở vào khoảng vĩ
độ 15 tói vĩ độ 35. Gió ả các noi này chù yếu đều thổi từ đất liền ra biển.
Luồng không khí ẩm giàu hoi nước trên mặt biển không thổi vào đất liền
được. Vì thế lượng mưa ở khu vực này vô cùng nhỏ, đất đai khô cằn.
Thời gian lâu dần những hòn đá tại đây do bị phong hóa đã hình thành
nên những hạt cát nhỏ. Những hạt nhỏ này trôi dạt theo gió, dồn lại
thành từng đống, dần hình thành các núi cát. Thứ quý giá nhất trên sa
mạc là nước, lượng mưa bình quân hàng năm trên các sa mạc thường
dưói 400ml. Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt như vậy đã làm h'ưủi thành
nên những loài thực vật tưong đối nhỏ, vỏ tương đối dày. Các loài động
vật trong sa mạc cũng có đặc tính chịu hạn rất tốt.
Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm ở sa mạc rất lớn. Tuy nhiệt
độ trung bình năm ở đây chỉ có từ 30 - 50‘’c, nhưng nhiệt độ ban ngày
trên sa mạc hầu hết đều trên 60‘’C; nhiệt độ ban đêm noi đây lại xuống
thấp dưói -10°c. Nhiệt độ chênh lệch giữa đêm và ngày lớn như vậy rất
có lọi cho việc tích trữ đưòng của các loài thực vật, vì thế các loài hoa quả
sản xuất ở sa mạc đều rất ngọt.
Trưóc đây các sa mạc trên Trái đất không nhiều. Đại bộ phận sa mạc
hìnli thành là do sự phá hoại thiên nhiên của con người. Ví dụ vào những
năm từ 1908 - 1938 tại nước Mỹ, người ta phá rừng một cách vô tội vạ;
diện tích rừng bị phá lên tói 900 triệu mẫu. Một vùng thảo nguyên rộng
lớn bị phá hoại, kết quả đã h'mh thành nên các sa mạc. Sa mạc đem tói rất
nhiều hiểm họa cho con ngưòi. Sa mạc vùi lấp các cánh đồng, nông trang
trên một diện tích râ't lớn, chôn lấp các tuyến đường sắt. Những noi bị sa

- 4 0 -