Page 51 - Làng Khoa Bảng

Yên Hòa là một vùng đât cổ, cái tên Kẻ Cót đã
chứng tỏ điều đó, tên gọi này đã được các nhà nghiên
cứu ngôn ngữ học, sử học, khảo cổ học và dân tộc
học khẳng định về sự ra đời và tồn tại của làng từ
trước thời Bắc thuộc. Thêm vào đó, ngôi mộ cổ bằng
thân cây khoét rỗng cùng nhiều di vật có niên đại
cách ngày nay hơn 2.000 năm được khai quật năm
1978 ở trong lòng sông Tô Lịch thuộc địa phận của
làng đã chứng minh người Việt cổ đã từng ở đây để
xây dựng xóm làng. Đến thế kỷ thứ 6 nhà Tiền Lý
cũng đã về đây xây dựng đồn luỹ trên bờ sông Tô để
chông giặc Lương xâm lược (cho nên ở khu vực Dịch
Vọng, Yên Hồ hiện nay có nhiều nơi thờ các vua Lý
Nam Đế, Lý Phật Tử cùng các tướng của hai vị như:
Lý Thiên Bảo, Triệu Chí Thành...).
Trong sô" các làng khoa bảng của Thăng Long - Hà
Nội, Yên Hòa là một làng có nhiều thành tựu về khoa
cử (cả đại khoa, trung khoa và tiểu khoa). Chẳng thế
mà vùng Tây kữih thành có câu ca về "tứ danh hương"
(Mỗ, La, Canh, Cót). Làng Hạ Yên Quyết, từ xa xưa
coi việc khuyến học là m ột trong những công việc
trọng đại của cộng đồng làng xã, quê hương: làng
dành ra 3 mẫu ruộng "Độc thư điền" (ruộng học), cùng
100 quan tiền, để làm phần thưởng cho người đỗ Tiến
sĩ thời xưa. Ngoài ra theo lệ làng, dân làng còn thưởng
ruộng cho cả những người đỗ cử nhân nho học, tú tài
nho học. Những người đang đi học không phải phu
phen tạp dịch. Trong đình làng có ba bậc chiếu, trong
đó chiếu nhất dành cho các bậc khoa trường, chức sắc...

50