Page 181 - Làng Khoa Bảng

đỗ đạt, mến cảnh, mến người vùng đất này, ông Lê
Trọng Thứ đã cho con trai mình là Lê Quý Thái, em
ruột nhà bác học Lê Quý Đôn về Thổ Hoàng sinh cơ
lập nghiệp và lập ra xóm Vườn Hồng, là xóm thứ tám
của làng Thô Hoàng, ô n g Lê Quý Thái cũng là cụ tổ
của dòng họ Lê Quý ở đây.
Thành hoàng làng Thổ H oàng là ông Bùi Công
Hộ, một tướng của Dạ Trạch vương Triệu Quang Phục
đã có công lao trong cuộc kháng chiến chông quân
xâm lược nhà Lương. Hiện nay làng còn giữ được 7
đạo sắc phong của các triều đại nhà l.ê, nhà Nguyễn
và một bài thơ ca ngỢi thần của Tiến sĩ Nguyễn Trung
Ngạn (thời nhà Trần). Nguyên V 'ăn bài thơ ấy như sau:
"Độc mộc phù Vương dị; Thiên kim mãi chúa nam;
NhâT xoang trung dữ nghĩa; Cô’ hậu trọng như san".

Theo hương ước còn lưu giữ đến bây giờ, trong thời
Nho học, làng có hàng trăm người đỗ Cử nhân, Tú tài ở
các kỳ thi Hương, đặc biệt có 10 người đỗ đại khoa (trong
đó có 1 Bảng nhãn, 9 Tiến sĩ). Tiêu biểu nhất trong các
Tiến sĩ, đó là ông Nguyễn Trung Ngạn - vị Tiến sĩ Hoàng
giáp đầu tiên của nền khoa cử Việt Nam (ông đỗ Tiến sĩ
năm 1304, đời Trần), ô ng được phong làm Thân Quô"c
Công, giữ trọng trách nội trị, bang giao, được sử sách
lưu truyền. Tên của ông được lưu ở Văn Miếu Quốc Tử
giám (Hà Nội) và Văn Miếu Xích Đằng ở Hưng Yên.
về sô" người đỗ Tiến sĩ của làng Thổ Hoàng hiện
còn có nhiều quan niệm chưa thông nhâ"t. Nhiều tài
liệu ghi là 10 Tiến sĩ. Tuy nhiên tại Văn Miếu Xích
Đằng (được xây dựng từ thế kỷ 17 và trùng tu, tôn tạo

1flũ