Page 166 - Làng Khoa Bảng

Thanh Oai, tỉnh Hà Đông cũ (nay thuộc Hà Nội). Cha
ông là Ngô Thì Sĩ, đậu Tiến sĩ, làm quan thời Lê -
Trịnh đồng thời là nhà sử học và nhà thơ. Các em ông
đều học giỏi đỗ cao. Em rể ông là Phan Huy ích, một
trí thức nổi tiếng thời Tây Sơn.
Năm 29 tuổi, ông đỗ Tiến sĩ, ra làm quan và được
thăng chức Công Bộ thị lang nhà hậu Lê. Bị phe chúa
Trịnh khủng bô", ông phải tránh về vùng Sơn Nam 6
năm. Khi Quang Trung ra Bắc, ông được tiến cử phụ
tá cho Ngô Văn Sở giữ thành Thăng Long.
Năm 1788, quân Thanh sang xâm lược nước ta,
ông chủ trương lui binh về giữ phòng tuyến Tam
Điệp - Biện Sơn (Ninh Bình) để bảo toàn lực lượng
chờ đại quân của Tây Sơn. Nước cờ này đã góp
phần cho Quang Trung làm cuộc hành quần thần
tô"c ra Bắc đại phá quân Thanh trong trận Ngọc Hồi
- Đông Đa lịch sứ... Sau đó, ông phụ trách ngoại
giao \'ới triều Thanh và sang sứ báo tang vua Quang
Trung. Nhà Tây Sơn mâ"t, ông bị triều Nguyễn bắt
giam đánh đòn ở sân Văn Miếu, về nhà mây hôm
thì mâT (1803).
Những đóng góp của ông cho người anh hùng
Nguyễn Huệ (cũng là cho đâ’t nước) râ"t đáng kể, cả \'ề
chính trị, ngoại giao lẫn quân sự. ô n g đã bổ khuyết
những chỗ thiếu hụt của Quang Trung (do nhà vua
xuâT thân từ tầng lớp bình dân, không thể có được vốn
học vân uyên bác như ông). Có thể nói, sức mạnh anh
hùng vô song của Nguyễn Huệ cộng với trí tuệ viên
mãn của Ngô Thì Nhậm là những nhân tô" cực kì quan

1B5