Page 66 - Di Tích Lịch Sử

khí hậu trong lành, mát mẻ và kì vĩ. Trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước
của dân tộc ta thì Bắc Hà là một vùng đất địa linh nhân kiệt. Nơi đây đã in dấu nhiều
chiến công hiển hách của cha ông ta mà truyền thống đó đã được lưu danh sử sách tại
nơi đển Bắc Hà.
Đến Bắc Hà được xây dựng từ cuối thế kỉ XIX thờ phụng hai anh em Vũ Văn
Uyên và Vũ Văn Mật - người gốc Gia Lộc, Hải Dương. Đển thờ Gia quốc công Vũ
Văn Mật - người có công huy động các tộc người thiểu số địa phương trấn giữ một
vùng biên ải rộng lớn phía bắc Tổ quốc từ thời Lê Chiêu Tống (từ năm 1516) sang
thời Nhà Mạc (từ năm 1527).
Thời Vua Lê Chiêu Tông, tại làng Ba Động, huyện Gia Phúc (nay là huyện Gia Lộc,
tỉnh Hải Dương) có hai anh em nhà họ Vũ là Vũ Văn Uyên và Vũ Văn Mật lên trấn
Đại Đổng, phủ Tuyên Quang sinh sống. Tù trưởng trấn Đại Đổng tàn ác nên nhân dân
oán giận, anh em họ Vũ đã tập hợp người dân địa phương nổi dậy, trở thành người
cai trị trấn Đại Đổng. Lúc đó, chính sự rối ren, Vua Lê Chiêu Tông phong cho hai anh
em làm Đô thống sứ trấn Tuyên Quang để yên một cõi. Anh em họ Vũ chọn vùng đất
Phúc Khánh (phố Ràng, huyện Bảo Yên, Lào Cai ngày nay) xây dựng căn cứ. Người
Kinh từ xuôi lên sát cánh cùng người Tày, người Nùng, người Dao... làm cho vùng đất
theo triển sống Chảy lên tận tổng Ngọc Uyển (xã Bảo Nhai, huyện Bắc Hà ngày nay)
phổn thịnh.
Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Hậu Lê. Hai anh em họ Vũ giữ vững cả
miển Tuyên Quang, Hưng Hoá, cát cứ một phương, không chịu theo Nhà Mạc. Năm
1551, thời Lê Trung Tông, hai anh em họ Vũ theo lệnh vua Lê, mang quân phối hỢp
với tướng nhà Mạc mới vê' hàng nhà Lê là Lê Bá Ly tiến đánh Thăng Long. Hai anh
em đem quân xuống lấy các phủ Tam Đái, Bắc Hà rổi sai người đi phủ dụ dân Thái
Nguyên, Lạng Sơn. Quân Lê Bá Ly tiến sát kinh thành khiến Vua Mạc Tuyên Tông bỏ
chạy, để Mạc Kính Điển ở lại chống giữ.
Năm 1556, Vua Lê Anh Tông lên ngôi, Phụ chính Trịnh Kiểm cất quân đánh Mạc
tới Tuyên Quang, Vũ Văn Uyên ra đón. Trịnh Kiểm rất mừng, cho ông trấn giữ Đại
Đổng và ban quyển thế tập trấn giữ Tuyên Quang. Vũ Văn Uyên chết khống có con,
em là Vũ Văn Mật nối quyến, xưng là Gia quốc công. Vũ Văn Mật dời căn cứ từ thành
Nghị Lang sang xây thành đắp lũy trên gò Bẩu. Từ đó, nhân dân thường gọi ông là Vua
Bầu. Sau khi Vũ Văn Mật qua đời, họ Vũ còn truyến thêm 4 đời thay nhau hùng cứ một
vùng rộng lớn biên giới phía bắc gẩn 200 năm. Để tưởng nhớ người anh hùng đã có
công với vùng đất này, nhản dân nơi đây đã cùng nhau xây dựng lên ngôi đền này để
hàng năm tưởng nhớ vể người anh hùng đã có công với nước, một thời bình ổn vùng
biên giới phía tây bắc của Tổ quốc ta. Đến Bắc Hà có một ý nghĩa lịch sử sâu sắc và có
tẩm ảnh hưởng đến đời sống chính trị, văn hoá, xã hội đối với nhân dần các dân tộc
tỉnh Lào Cai vào những năm cuối thế ki XIX đáu thế kỉ XX. Lễ hội chính đển Bắc Hà
được tổ chức hàng năm vào ngày 7/7 (âm lịch) tại đền ngay thị trấn Bắc Hà, để tưởng
nhớ ngày mất Gia quốc công Vũ Văn Uyên, người đã có công dẹp loạn an dân, hùng
cứ vùng Tây Bắc thế kỉ XVI - XVII. Từ đó đến nay, ngôi đển là nơi để nhân dân trong

Mổt » ả ticVi lịcVi s ử - VÂM VioẮ Việt "N A m
c 67 )