Page 33 - Di Chỉ Của Nền Văn Minh Xưa

h. "4 đế cùng cai trị“ là 40 nãm

Nãin 284 sau công nguyên, trưởng quan Roma xuất
thân từ vũ lâm Roma là Dakly. đầu tiên ông dùng vũ lực
để giành lấy ngôi vị “Đê", kết thúc cảnh hỗn loạn kéo
dài tới 50 năm ở Roma. Dakly ngoài việc được tôn vinh
làm “Otho” ra, còn được tôn vinh với từ “Domino”
(nghĩa là quân chủ Jioậc thiên lử). Nắm được quyền lực
cao nhất trong tay, nhưng đế dỡ tốn sức trong việc xử lý
quốc sự, Dakly đã nghĩ ra chiêu bài “4 đế cùng trị”.

Để cân bằng với đế quốc Ba Tư mới, hầu hết thời
gian Dakly đều ở vùng Tây Bắc Asia, bổ nhiệm Đại
tướng Makcimian làm phó hoàng đế, cùng có một sự tôn
vinh “Otho” như ông, rồi cho thường trú ở Mi Lan vùng
phía Tây nước Ý. Đồng thời để đề phòng những tranh
luận sau này, Dakly và Makcimian đã lập ra một cục
diện chính trị mới ở Roma mà xưa nay chưa từng có
được gọi là “Caesar”. Đổng thời một lúc có 2
“Augustus” và hai “Caesar”, cả bốn đế cùng nhau xử lý
quốc gia sự vụ.
Đưoìig nhiên Dakly đã dùng danh “quân chủ” để
tổng giám sát cả nước, đó là quyền lực cao nhất. Nhưng
ông ta đã nói rõ rằng: chỉ giữ quyền 20 nãm là sẽ tự rút
lui, nhường lại cho người kế vị do chính ông ta chọn lựa.
Ông ta còn dùng chính sách chia ra để trị, từ 47 tỉnh chia
thành 100 tỉnh, 4 khu hành chính trực thuộc do chính ông
ta hoặc phó Hoàng đế với 2 vị chủ quân (người kế thừa
tương lai) cùng nhau trị lý. Như vậy trên thực tế đế quốc
La Mã về sau phân thành hai phần Đông - Tây rõ rệt.

34