Page 53 - Con Hỏi Bố Mẹ Trả Lời
P. 53
Can hài bo mẹ tnh lửi
thủy triều mạnh dâng lên, khác hẳn loại sóng thường gặp ngoài biển
tạo bởi gió. Tuy nhiên, vì không đúng với thực tế cho nên thuật ngữ
này không còn dùng nữa. Các trận sóng thần có thể hình thành khi
đáy biển đột ngột bị biến dạng theo chiều dọc, chiếm chỗ của lượng
nước nằm trên nó. Những sự di chuyển lớn theo chiều dọc như vậy
của vỏ Trái đất có thể xảy ra tại các rìa mảng lục địa. Những trận
động đất do nguyên nhân va chạm mảng đặc biệt hay tạo ra các cơn
sóng thần. Khi một mảng đại dương va chạm với một mảng lục địa,
đôi khi nó làm rìa mảng lục địa chuyển động xuống dưới. Cuối
cùng, áp suất quá lớn tác dụng lên rìa mảng khiến nó nhảy giật lùi
lại tạo ra các đợt sóng chấn động vào vỏ Trái đất, khiến xảy ra cơn
địa chấn dưới lòng biển, được gọi là động đất tại đáy biển. Những vụ
lở đất dưới đáy biển (thỉnh thoảng xảy ra vì nguyên nhân động đất)
cũng như những vụ sụp đổ của núi lửa cũng có thể làm chấn động
cột nước khiến trầm tích và đá trượt xuống theo sườn núi rơi xuống
đáy biển. Tương tự như vậy, một vụ phun trào núi lửa mạnh dưới
biển cũng có thể tung lên một cột nước để hình thành sóng thần.
Các con sóng được hình thành khi khối lượng nước bị dịch chuyển,
vị trí chuyển động dưới ảnh hưởng của trọng lực để lấy lại thăng
bằng và tỏa ra trên khắp đại dương như các gợn sóng trên mặt ao.
Trận động đất mạnh 9 độ Richter xảy ra ngày 11 tháng 3 năm 2011
gần thành phố Sendai, cách thủ đô Tokyo 373km về phía Nam gây
ra sóng thần dọc bờ biển Thái Bình Dương của Nhật Bản và hơn 20
quốc gia khác tại châu Đại Dương, châu Á, Bắc Mỹ và Nam Mỹ. Sóng
thần cao đến 38,9m đã đánh vào Nhật Bản chỉ vài phút sau động
đất, tại một vài nơi sóng thần tiến vào đất liền lOkm. Cơ quan Cảnh
sát Quốc gia Nhật Bản đã chính thức xác nhận có 15.854 người thiệt
mạng, 9.677 người bị thương và 3.155 người mất tích tại 18 tỉnh của
Nhật Bản và hơn 125.000 công trình nhà ở bị hư hại hoặc phá hủy
hoàn toàn.