Page 9 - Tấm Vóc

Tôn Thất Thuyết phò vua Hàm Nghi hạ chiếu thiệu tham gia Tân Việt Cách mạng Đảng, một
TIỂU SỬ Cần Vương, kêu gọi các sĩ phu và dân chúng đảng theo chủ nghĩa dân tộc nhưng có màu
đứng lên chống Pháp bảo vệ non sông, còn
sắc cộng sản thành lập năm 1924 ở miền
Trung Việt Nam. Nguyễn Chí Diểu cũng giới
cha nói về phong trào đánh Pháp qua bài vè
“Thất thủ kinh đô” đầy cảm động, đã gieo vào thiệu Võ Nguyên Giáp vào làm việc ở Huế,
và CUỘC ĐỜI HOẠT ĐỘNG CÁCH MẠNG lòng cậu bé những ấn tượng không bao giờ tại nhà xuất bản Quan hải tùng thư do Đào

của Đại Tướng Võ Nguyên Giáp phai mờ, góp phần nuôi dưỡng ý chí cho sự Duy Anh sáng lập và ở báo Tiếng dân của
nghiệp cách mạng sau này.
Huỳnh Thúc Kháng. Tại đây, Võ Nguyên Giáp
Cha ông là một nhà Nho nên dạy dỗ con bắt đầu học nghề làm báo, chuẩn bị cho giai
cái rất nghiêm cẩn trong sinh hoạt gia đình đoạn hoạt động báo chí trong thời Mặt trận
và học hành, giữ gìn nề nếp gia phong của Bình dân Pháp.
đạo Khổng. Ông khuyên dạy con: “Chữ Nho
là chữ của Thánh hiền, là nho sinh, các con 3. THỜI THANH NIÊN
không được nghịch ngợm, dẫm đạp lên sách Tháng 4/1927 tại trường Quốc học Huế
vở chữ Nho”. Ông dạy đám học trò cùng hai lại diễn ra một cuộc bãi khóa rầm rộ với quy
con ông: Tạm thiện tự, Ngũ thiên tự và cả Ấu mô lớn. Nguyễn Chí Diểu bị tên giám thị Pháp
học tân thư. Năm tháng học chữ Nho không chú ý, coi là kẻ cầm đầu những cuộc đấu tranh
nhiều nhưng những đạo lý học được trong các bãi khóa ở trường, nên đuổi học. Võ Nguyên
sách của Thánh hiền Nho gia, đặc biệt là Ấu Giáp liền bàn với Nguyễn Khoa Văn tiếp tục
học tân thư, đã có ảnh hưởng sâu sắc trong cả tổ chức bãi khóa để phản đối việc Diểu bị
cuộc đời ông. đuổi học. Cuộc bãi khóa của học sinh Trường
Học xong lớp 3 cậu phải xuống thị xã Quốc học Huế lan rộng ra khắp các trường ở
Đồng Hới học tiếp, Đồng Hới thuộc tỉnh lỵ Huế và phát triển thành cuộc tổng bãi khóa.
Quảng Bình, cách làng An Xá của cậu trên Võ Nguyên Giáp bị bắt rồi bị đuổi học, phải
20 cây số, nằm bên bờ Nhật Lệ trong xanh trở về quê nhà. Bỗng nhiên một hôm Nguyễn
lung linh soi bóng Lũy thầy, với thành cổ bao Chí Diểu lặn lội từ Huế về làng An Xá tìm gặp
quanh từ thời Gia Long năm thứ 10 (1812) và Võ Nguyên Giáp. Diểu mang theo một tập tài
được xây lại bằng gạch năm Minh Mạng thứ liệu về “Liên đoàn các dân tộc bị áp bức trên
năm (1824). thế giới” và một số văn kiện cuộc họp của
Những năm học ở thị xã Đồng Hới, cậu Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí
Giáp ở trọ nhà người quen của cụ Nghiêm. Hội ở Quảng Châu, trong đó có 2 bài phát
Cậu được gia chủ quý mến coi như con cháu biểu của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Anh Giáp
trong nhà, không lấy tiền trọ, cậu được học đọc rất xúc động.
với nhà sư phạm có tiếng, thầy giáo Đào Duy Mùa hè năm 1928, Võ Nguyên Giáp trở
Anh. Hai năm học ở tiểu học Đồng Hới, hàng lại Huế, bước vào đời của một chiến sĩ cách
tháng cậu luôn đứng đầu lớp. Tại kỳ thi tốt mạng. Tại Huế, Nguyễn Chí Diểu giới thiệu
nghiệp bậc sơ học, cậu đỗ đầu toàn tỉnh. Về anh Giáp đến làm việc ở Quan Hải Tùng thư,
làng cậu được dân làng nể trọng, gia đình rất một nhà xuất bản do Tổng bộ Tân Việt chủ
tự hào về cậu. trương, trụ sở đặt ở phố Đông Sa. Sáng lập
Năm 1925, Võ Nguyên Giáp rời trường viên là Đào Duy Anh. Tại đây Võ Nguyên
Tiểu học Đồng Hới ở quê nhà Quảng Bình Giáp có điều kiện tiếp xúc với những học
để vào Huế ôn thi vào trường Quốc học Huế thuyết kinh tế, xã hội, dân tộc, cách mạng. Đặc
(ông đỗ thứ hai sau Nguyễn Thúc Hào). Hai biệt là cuốn “Bản án chế độ thực dân Pháp”
năm sau, ông bị đuổi học cùng với Nguyễn và tờ báo “Người cùng khổ” (Le Paria) do
Chí Diểu, Nguyễn Khoa Văn (tức Hải Triều), Nguyễn Ái Quốc viết từ Pháp gửi về.
Phan Bôi sau khi tổ chức một cuộc bãi khóa. Đầu tháng 10 năm 1930, trong sự kiện Xô
Ông về quê và được Nguyễn Chí Diểu giới Viết Nghệ Tĩnh, Võ Nguyên Giáp bị bắt và bị

Đại tướng Võ Nguyên Giáp Trang 9