Page 196 - Các Vị Vua Triều Lý

Tương truyền, có lần đi du xuân qua đất Phù Ninh,
Phú Thọ, tình cờ, hoàng phi Lan Xuân thấy những người
đang làm ruộng, đánh cá, hái củi và cả lũ trẻ mục đồng
đang nô đùa, vừa chơi vừa hát.Nghe những điệu hát vừa
lạ vừa hay, bà bèn cho gọi mọi người lại hỏi chuyện về
nguồn gốc của điệu hát và sai ghi chép lại. Sau đó, bà còn
tổ chức cho sưu tầm các câu hát truyền miệng ghi vào
sách vở, được gần 2.000 câu; tập hợp những người am
hiểu trong các phường chia ra từng tiết mục rành mạch

gồm có năm đoạn lề lối; 14 đoạn quả cách; chín giọng vặt
tạo sự bài bản cho nghệ thuật hát và phục dựng thành
điệu hát lễ ở một số đình đền thờ vua Hùng.
Niềm dam mê, sự thấu hiểu giá trị văn hóa tuyệt vời
cộng với giúp đỡ phát triển điệu múa hát Xuân của
hoàng phi Lê Thị Lan Xuân đã giúp cho môn nghệ thuật
này được phổ biến. Nhớ công ơn trong bà, các phường
hát đã kiêng tên bà nên gọi chệch là hát Xoan. Sau này,
hàng năm mở đầu mùa hát Xoan, bao giờ phường Xoan
cũng đến Hương Nộn làm lễ cúng hoàng phi và múa hát
hầu thánh tạ ơn.Từ đó người ta đã gọi làng Hương Nộn
theo tên Nôm là Kẻ Xoan.
Năm 1137, Lý Thần Tông băng hà, Phụng Thánh phu
nhân Lê Thị Lan Xuân tình nguyện ở lại đất cổ Pháp (nay
thuộc Từ Sơn, Bắc Ninh) để trông coi lăng tẩm dù vua Lý
Anh Tông (con của chị bà là Cảm Thánh hoàng thái hậu)
nhiều lần muốn bà về ở tại hoàng cung để tiện việc
phụng dưỡng nhưng bà từ chối.Sau 8 năm hương khói,
chăm sóc lăng mộ Lý Thần Tông, bà xin về hương Tuế