Page 331 - Bửu Ngôn Du Lịch Ba Miền Tập 1

HÀ TIÊN (077) # 3 1 5

Lịch sử sóng gió

Trước thế kỷ XVII, tuy đây là đất
Chân Lạp nhưng sự cai trị lỏng
lẻo, gần như vô chủ. Năm 1671,
một chàng thanh niên người Hoa
mới 25 tuổi là Mạc Cửu tị nạn chính
trị từ Trung Quô'c phiêu dạt tới.
Anh chàng tổ chức ở Hà Tiên một
kiểu đặc khu kinh tế với những
sòng bài, tiệm hút, lôi cuô"n ghe
thuyền đến buôn bán.
Trong mười năm công việc rất
phát đ ạt vì Hà Tiên xuất được
Tượng Mạc Cửu ở cầu Tô Châu nhiều thứ, như cá khô, m ật ong,
trầm hương, ngà voi, lông chim... Thái Lan bắt đầu ve vãn
vùng đất mới này, kể cả đem quân đánh chiếm Hà Tiên
một thời gian, bắt Mạc Cửu về Băng Cô'c trong ba năm.
Mạc Cửu tính con đường khác, năm 1708, đem ngọc ngà
đến Huế, xin phụ thuộc vào các chúa Nguyễn. Một quyết
định may mắn, lãnh thổ Việt Nam nhảy vọt về phía Nam
một bước dài.
Lúc này Hà Tiên là một lãnh thổ tự trị, có đồng tiền
riêng, ba năm triều cống chúa Nguyễn một lần. Mạc Cửu,
và sau này con là Mạc Thiên Tích, đắp thành lũy, xây dựng
lực lượng quân sự. Số phận gia đình họ Mạc gắn chặt với
thăng trầm của họ Nguyễn. Chúa Nguyễn thua Tây Sơn,
Mạc Thiên Tích nuốt vàng lá tự sát ở Băng Cô'c. Khi vua
Gia Long lên ngôi, đã khôi phục quan chức lại cho con
cháu họ Mạc.
Ngược với một quá khứ sôi động, thị xã Hà Tiên ngày
nay khá tĩnh lặng, một thị xã hiền hòa nằm cuối đường.