Page 19 - ABC Về Hiếp Pháp

thiết lập để điều chỉnh những mối quan hệ cơ bản
trong xã hội. Vì thế, đôi khi chúng cũng được coi là
hiến pháp. Mặc dù vậy, theo nghĩa hiện đại, Hiến
pháp Hoa Kỳ 1787 được thừa nhận rộng rãi là bản
hiến pháp thành văn đầu tiên trên thế giới.

Trong thời kỳ đầu (cuối thế kỷ 18 đến hết thế kỷ
19), các hiến pháp chủ yếu được xây dựng ở Bắc Mỹ
và châu Âu, sau đó dần lan sang một số nước châu Á
và châu Mỹ La-tinh. Phải từ sau thập kỷ 1940, số quốc
gia trên thế giới có hiến pháp mới tăng nhanh, đặc
biệt ở khu vực châu Á và châu Phi, cùng với thắng lợi
của phong trào giành độc lập dân tộc và sự tan rã của
hệ thống thuộc địa của các nước thực dân châu Âu.
Hiện nay, không chỉ các quốc gia mà một số lãnh thổ
trên thế giới cũng ban hành hiến pháp.
Trong giai đoạn đầu, hiến pháp (còn gọi là hiến
pháp cổ điển) thường có nội dung hẹp (chủ yếu quy
định về tổ chức bộ máy nhà nước và một số quyền
cơ bản của công dân). Kể từ sau năm 1917, xuất hiện
mô hình hiến pháp của các nước XHCN (XHCN)
với nội dung rộng hơn nhiều (ngoài các vấn đề về
tổ chức bộ máy nhà nước và quyền công dân, còn
đề cập đến cả chế độ kinh tế, chính sách văn hoá,
xã hội, khoa học, quốc phòng, an ninh…). Xen giữa
hai trường phái này là một dạng hiến pháp có nội
dung trung hoà. Kể từ đầu thập kỷ 1980, hiến pháp
hiện đại có xu hướng hiến định các cơ quan độc lập
để giám sát quyền lực (hội đồng bầu cử quốc gia,
hội đồng/toà án hiến pháp, ngân hàng nhà nước,
ombudsman, cơ quan công vụ, cơ quan nhân quyền

| 17