Page 176 - 10 Vạn Câu Hỏi Vi Sao Vũ Trụ

TẠI SAO TÀU VŨ TRỤ ĐƯỢC PHÓNG THEO
CHIỂU QUAY CỦA TRÁI ĐẤT?

Các vận động viên muốn nhảy xa phải lấy đà, muốn
ném lao cũng lấy đà. Đó là sự lợi dụng lực quán tính. Lực
quán tính đã giúp vận động viên hay cây lao, bay xa hơn.
Khi phóng tên lửa thuận theo hướng quay của Trái đất,
chírứi là chúng ta đã mượn thêm lực quán tính này.

Ai cũng biết Trái đất tự quay quanh mình nó theo chiều
từ Tây sang Đông. Nhung Trái đất quay với tốc độ nhanh
bao nhiêu, và tên lửa có thể mượn được bao nhiêu lực tự
quay này?
Thực tế, không phải mọi điểm trên Trái đất đều quay
với tốc độ như nhau. Càng gần Bắc cực và Nam cực, tốc độ
quay càng chậm. Càng gần xích đạo, tốc độ quay càng lớn
(Hình tượng này giống như chiếc đĩa hát quay trên máy
quay đĩa. Cùng một vòng quay, nhưng các điểm ở rìa đĩa
hát đi được một đoạn đường dài hơn so với các điểm ở tâm
đĩa). Trung tâm Bắc và Nam cực quay với tốc độ gần bằng
không. Nhưng ở vùng xích đạo, tốc độ này lên tới 465 mét/
giây. Bởi vậy, trừ hai khu vực ở trung tâm Bắc cực và Nam
cực, còn tại hầu hết các điểm khác, con người đều có thể
lợi dụng lực quay của trái đất.
Khi tàu vũ trụ phóng lên ở vùng xích đạo, vận tốc của
nó sẽ được cộng thêm vận tốc quay của Trái đất (tức là 465
mét/giây). Và do vậy, dù lực phóng ban đầu của tàu có yếu
hơn một chút, nó vẫn dễ dàng thắng được sức hút Trái
đất. Tuy nhiên càng lên các vĩ độ cao (gần hai cực hơn),
tốc độ quay của Trái đất càng chậm, do đó tên lửa càng ít
lợi dụng được lực quay này.