Cháu học hết lớp mấy rồi?

Hôm ấy, sau khi chạy chuyến thư cuối cùng, cháu K về lán, thấy có khách.
Một ông Cụ già có râu, mặc áo Nùng màu chàm, ngồi dưới gốc cây vải, đang đọc báo, tay cầm một mẩu bút chì. Ông cụ gầy, râu thưa, trán cao, mắt sáng, hai vành tai đẹp. Áo Cụ đã bạc mầu nhưng cổ áo chưa sờn và các khuy áo “mác sâu” còn lành lặn. K trông ông Cụ thấy quen quen và hiền. Ông Cụ thấy K về, mỉm cười.

Cụ hỏi bằng tiếng Nùng, giọng hơi lơ lớ:
– Cháu đi đâu về đó?
– Cháu đi chạy thư về ạ!
K trả lời ông Cụ bằng tiếng Tày. Ông Cụ cười, trông ông Cụ càng thêm hiền.
Đi vào hốc đá dùng làm chỗ nấu bếp. K thấy một người lạ mặt đang giúp mẹ em nấu cơm. Đồng chí đó vui tính lắm. Người nhỏ nhắn, mắt lúc nào cũng cười. Đồng chí đó tự giới thiệu tên là Lộc. K khẽ hỏi Cụ mặc áo Nùng là ai, tên là gì, đồng chí Lộc cười, trả lời:
– Người cách mệnh!
K không dám hỏi nữa. Nghe đồng chí Lộc gọi là “Ông Cụ” K cũng gọi theo là “Ông Cụ”. Chiều hôm sau, lán lại có thêm vài người cách mệnh nữa. Trong số đó có đồng chí trong Ban liên tỉnh, người làng, thỉnh thoảng em vẫn thấy đi dự các cuộc họp bí mật ở rừng.
Mấy hôm liền, sáng sớm dậy ông Cụ cùng các đồng chí ra họp ngoài nhà đồng chí Kế Minh, đến trưa mới về lán.
Thấy K viết chữ rõ ràng, ông Cụ cười và bảo em bằng tiếng Kinh:
– Cháu đã học hết lớp mấy rồi?
– Thưa Cụ, cháu học dở lớp nhất ạ!
Từ đấy, mỗi lần ông Cụ nói chuyện với K đều nói bằng tiếng Kinh. Có lần ông Cụ hỏi:
– Cháu đã vào Hội Nhi đồng cứu quốc, có thấy thích không?
– Thưa Cụ, có ạ!
– Tại sao thích?
Thấy K ngập ngừng, không trả lời được, ông Cụ cười và giảng cho em nghe tại sao vào Hội là tốt, tại sao là đánh Nhật, đánh Tây… Ông Cụ kể cho em nghe chuyện ở nước Nga, chuyện Phù Đổng, chuyện Trần Quốc Toản, chuyện Kim Đồng… Ông Cụ thường động viên em:
– Ngày nay các cháu còn phải vất vả nhưng ngày mai nhất định các cháu sẽ được sung sướng.